Uzun süren yaz tatili sonrası okula dönüş başladı. Uyum problemi hem çocuklar hem de aileler için sancılı bir süreç olabiliyor. Psikolog Gamze Gülsoy ebeveynlerin bu süreçte çocuklarına destek olmaları gerektiğini belirtiyor.
Ebeveynlerin uyum sürecinde çocuğa yardımcı olması, çocuğun süreci daha kolay geçirmesini sağlayacaktır. Uyum sürecini kolaylaştıracak aşağıdaki önerilerimizden faydalanabilirsiniz:
- Okul rutini hakkında konuşmak: Tatil sona ermeden yeni dönem okul rutini hakkında çocukla konuşmak, çocuğun zihnindeki belirsizliklerin hafiflemesine katkı sağlayacaktır. Örneğin; okul için her gün yapılması gerekenler erken uyanmak, kahvaltı yapmak, giyinmek vb. konuları çocukla konuşmak gerekir.
- Teşvik edici sorular sormak: Çocukların ve gençlerin okul hakkında akıllarında olan soruları düşünün. Çocuk ve gence, yeni dönem itibariyle okulda olmasını isteği değişikleri, nelerin aynı kalmasını istediği gibi sorular sorarak okul fikrine alıştırabilirsiniz.
- Okula güvenmesini sağlayın: Çocuğu ve genci kaygılandıracağını bilseniz dahi okul hakkında doğru olmayan bilgiler vermeyin.
- Kendi okul anılarınızdan bahsedin: Çocuğa ve gence keyifli okul anılarınızdan bahsetmek, okul zamanınızda yaşadığınız zorlanmaları anlatmak, çocuğa yalnız olmadığı hissettirecektir.
Okula Uyum Sürecinde Neler Yapılmamalı?
Okula uyum sürecinde yapılması gerekenler dışında, özellikle dikkat edilmesi gereken birçok durum vardır. Bu süreci kolaylaştırmak isterken, çocuğa daha fazla endişe yaratacak durumlara dikkat etmek gerekir.
Özellikle ilk sabah çocuğun kaygısını yatıştırabilmek için, kendi kaygınızı kontrol etmeniz gerekir. Telaşlı, endişeli görünmeniz süreci çok daha fazla zorlaştıracaktır. Çocuğun alışık olmadığı bir beslenme şekline zorlamamak gerekir. Okul hakkında abartılı ve yanlış bilgiler vermemek gerekir. Okula gitmekte zorlanan okul öncesi ve ilkokul çocuklarında dikkat edilmesi gereken şey, çocukların yanından gizlice ayrılmamaktır. Bu çocuklarda, terk edilmişlik hissine sebep olur ve çocuğun güveni sarsılabilir. Çocuğunuza “utangaç, çekingen” gibi sıfatlar kullanmamanız gerekir. Bu çocuğun öz saygısını ve öz güvenini olumsuz etkileyecektir. Çocuğa sevginizi bir şart olarak göstermekten kaçınmalısınız. “Böyle davranırsan seni artık sevmem, böyle davrandığın için beni üzüyorsun” gibi sözler söylemek çocuğun kendini suçlu hissetmesine sebep olur. Okula gitmesi için ödül ya da ceza yöntemini kullanmak kısa vadede işe yarayabilir fakat bu sağlıklı bir yol olmayacaktır.
Çocuklara Sorulmaması Gereken Sorular?
Okula uyum sürecinde çocuğa ve gence okul ile ilgili sorular sorarken dikkatli olmakta fayda var. Sorduğumuz sorular zaman zaman çocuğun ve gencin kaygısını artıracağı gibi, sıkılmasına da sebep olabilmektedir.
- Okulda ağladın mı?
- Öğretmen sana kızdı mı?
- Öğretmenini sevdin mi?
- Ne yemek yedin?
- Arkadaşların sana vurdu mu?
- Derste uyudun mu? Gibi sorular sormamaya dikkat edilmelidir.
Bunlar yerine daha açık uçlu sorular sormak, çocuğu rahatlatacaktır.
- Bugün okulda iyi ya da kötü neler oldu?
- Öğrendiğin en ilginç bilgi neydi?
- Yarın okulda neler öğreneceksiniz?
- Bugün seni okulda en çok ne mutlu etti? Gibi sorular sorabilirsiniz.
Çocuklar Okula Gitmek İstemiyorsa Neler Yapılmalı?
Okula gitmek istemeyen çocuklarda, ailelerin dikkat etmesi gereken birçok nokta vardır. En kritik nokta, çocuk okula gitmeyip evde kaldığında evdeki ortamın daha eğlenceli kılınmaması gerektiğidir. Örneğin evde kaldığı bir gün, bilgisayar, telefon, tablet ile zaman geçirmesi okula gitmesini zorlaştıracaktır. Okula gitmek istemeyen çocukla kaygısının sebepleri ile ilgili konuşmak gerekir. Birçok ebeveyn bu sebepleri konuşmaktan kaçınmaktadır. Fakat bu durum çocuğun anlaşılmamış hissetmesine sebep olabilir. Ayrıca duygusal gelişimi için de olumsuz bir etkidir. Konuşmanın yanı sıra; resim, oyun, dans, müzik gibi etkinliklerle çocuğun duygularını ifade etmesine destek olmak gerekir. Akşam eve geldiğinde onu bekleyen şeyler hakkında konuşabilirsiniz. Bu konuda ebeveynlerin tutarlı olması oldukça önemlidir. Anne okula gitmesi için teşvik edici olurken, baba “tamam bu seferlik gitme” gibi sözler sarf etmemelidir. Hastalık vs. durumlar dışında bir günlüğüne bile okula göndermemek, bu durumu pekiştirecektir.
Öğretmen, Veli ve Öğrenci İletişimi Bu Süreçte Nasıl Olmalıdır?
Okula uyum sürecinde öğretmen, veli ve öğrenci iletişimin sağlıklı ilerlemesi süreci kolaylaştıracaktır. Öğretmen, çocuk ve genç ile yakın bir ilişki kurmaya özen göstermelidir. Okula gelmekte zorlanan çocuğa kızmak, bağırmak, suçlamak çocuğun okul ve öğretmenden tamamen uzaklaşmasına neden olur. “Bak senden başka kimse ağlamıyor, bak kimsenin annesi yok” gibi sözler karşılaştırıcı sözler, çocuğun kendini suçlu hissetmesine sebep olur. Hem veliler hem de öğretmenler bu sürecin geçici olduğunun bilincinde olmalıdır.
Öğretmen, velilerin kaygısını anlamalı ve destekleyici olmalıdır. Veliler ise okul ve öğretmenin işleyişine müdahale etmekten kaçınmalıdır. Öğretmenin geri bildirimlerine dikkat etmeli, öğretmeni yönlendirici olmaktan uzak durmalıdır. Bu durum öğretmen-veli ilişkisi olumsuz etkileyip, çocukta ve gençte olumsuz duyguların oluşmasına sebep olabilir.
