Metanol, etanole benzer tadı olan, renksiz, yanıcı, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan toksik bir maddedir ve endüstride antifriz, boya inceltici ve cam temizleyici gibi maddelerin yapımında kullanılmaktadır.
Metanol zehirlenmesi dünyanın gelişmekte olan birçok yerinde, özellikle düşük sosyo-ekonomik topluluklarda daha sık görülen bir problem olmaya devam etmektedir. Türkiye’de sık olmamakla birlikte yasa dışı yollardan alkol üretiminde metanol kullanılmakta ve yasa dışı yollarla piyasaya sürülmektedir.
Moodist Bağımlılık Merkezi Direktörü Prof. Dr. Kültegin Ögel, akut metanol zehirlenmesinde belirtilerin genellikle ağızdan alındıktan 12-24 saat sonra ortaya çıktığını, bu belirtilerin uyuklama, baş ağrısı, bulantı-kusma, karın ağrısı ve bulanık görme gibi çeşitli yakınmalar olabileceğini söylüyor. Bunlar tedavi edilmediği takdirde ise körlük, koma, ciddi metabolik asidoz ve ölümün görülebileceğini belirtiyor.
Ögel’e göre metanol zehirlenmesindeki seyir, tüketilen metanol miktarına bağlı olarak değişebilmekte ve tüketilen miktar arttıkça belirtilerin arttığı ve etkilerinin ciddi olabileceği belirtmektedir. Metanol kan seviyeleri, içildikten sonraki 30-90 dakika içinde pik yapar ve genellikle belirtiler bu süreçte ortaya çıkmaz. Metanol zehirlenmesinin ilk aşaması sırasında, bireyler alkol sarhoşluğuna benzer etkiler gösterebilir ve bu nedenle tıbbi yardım talep etmeyebilirler. Belirtiler çarpıntı, solunum sayısında artma, yüksek tansiyon ve değişen zihinsel durumlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bir süre geçtikten sonra baş ağrısı, bulantı, kusma ve mide ağrısı görülebilir. Daha sonraki aşamalarda uyuşukluk, çevreye ilgide azalma gelişebilir. Belirtiler geliştikçe solunum sıkıntısı, kalp yetmezliği, kalp ritim bozukluğu ve komaya giden durumlar görülebilmektedir.
Moodist Bağımlılık Merkezi Uzman Psikoloğu Kinyas Tekin’e göre, metanol zehirlenmesinin verdiği en önemli zararlardan biri görme kaybıdır. Metanol zehirlenmesinde görme belirtileri genellikle belirgindir ve fizik muayenede gözde kanlanma, göz bebeklerinde genişleme ve ışığa az yanıt şeklinde bulgular elde edilir. Hasta ise bulanık görme, ışık yanıp sönmesi, azalmış görme keskinliği ve tam görme kaybı gibi belirtiler tarifleyebilir. Bu durumlarda acil tedaviye olumlu yanıtlar verildiği bildirilmiştir.
Metanolün verdiği diğer önemli bir zararın ise hareket bozuklukları olduğunu belirten Tekin, parkinson hastalığındaki motor yetmezliğe benzer hareket bozukluklarının metanol zehirlenmesinde görülebilebildiğini belirtiyor. Aktivite ve motor işlevlerde azalma, titreme, eklemlerde sertlik ve kaslarda kasılma, eğik duruş, ayakta durma ve yürüme bozuklukları (ayaklarını yere sürüyerek yürüme), istemsiz hareket ve seğirmeler gibi bozuklukların daha sık görüldüğünü belirtmektedir.
Ögel, metanol zehirlenmesinde temel yaklaşım komplikasyonlardan kaçınma olması gerektiğini, acil olarak hava desteği, elektrolit bozukluğunu giderme ve sıvı desteğinin sağlanması gerektiğini belirtiyor. Metanol zehirlenmelerinde multidsipliner yaklaşım benimsenmeli ve bu nedenle tedavi ekibinde metabolik ve diyaliz durumunu değerlendirmek üzere nefroloji uzmanı, gözdeki hasarın değerlendirilmesi için göz hastalıkları uzmanı ve hareket bozuklukları ve nöbet yönetimi için nöroloji uzmanı ve alkol yoksunluk, deliryum ve psikiyatrik müdahale için psikiyatri uzmanının bulunmasının gerekli olduğunu belirtti.
