Psikolog Gamze Gülsoy ailelerin çocuklara karşı talepkâr tutumlarının ve baskılarının çocuklarda özdenetim ve özgüven ile ilgili sorunlar doğurabildiğini belirtiyor.
Ailelerin çocuklara akademik başarı için baskı yapması doğru mudur?
Ailelerin çocuk ve gençlere akademik başarı için baskı yapması doğru değildir. Yalnızca akademik değil, diğer konularda da baskı yapmak çocukta kaygı yaratacaktır. Çocuğun çalışma potansiyelini, dikkate almadan beklenti içine girmek baskıcı bir tutuma sebep olabilmektedir.
Akademik başarı için ailelerin fazla talepkâr olması çocukta ne gibi sorunlar doğurur?
Ailelerin talepkâr tutumları, çocukta özdenetim ve özgüven ile ilgili sorunlar doğurur. Çocuk bu talepleri karşılayamadığında hayal kırıklığına uğrayıp, suçluluk ve yetersizlik duyguları yaşayabilmektedir. Sürekli başarı beklenen bir çocuğun psikolojik olarak kendini iyi hissetmesi çok zor. Bu durum hem motivasyon eksikliğine hem de kendisine olan güvenin kaybolmasına sebep olacaktır. Aşırı baskı, anksiyete bozukluğu, depresyon gibi ruh sağlığı problemlerine yol açabilmektedir. Aynı zamanda öğrenmede isteksizlik, okula gitmek istememe gibi durumlar doğurur. Başarı konusunda çocuğa yapılan baskı, çocuğun ailesinden uzaklaşmasına, içe kapanmasına yol açabilmektedir. Çocuk ailesinden uzaklaştıkça kendisini ifade edebileceği ve baskı görmediği riskli çevrelere kayabilmektedir. Bu sebeple aileler çocuğa başarı için baskı yaparken, çocuğu istemeden riskli ortamlara itmektir. Çocuk başarılı olamadığında, ailenin beklentisini karşılayacak notlar almadığında yalan söylemeye ve notları gizlemeye başvurmaktadır. Bu durum aile içi ilişkileri zorlayacağı gibi çocuğun psikolojik iyi oluşunu da etkilemektedir.
Bu durumda aileler nasıl bir yol izlemeli?
Öncelikle çocuğun öğrenmekten haz alması hedeflenmelidir. Çocuk öğrenmeyi sevdikçe motivasyonu artacak ve doğru orantılı olarak başarısı artacaktır. Öğrenmekten haz almasını, çocuğun küçük başarılarını dahi kutlamak, onu gönülden tebrik ederek sağlanabilir. Aileler akademik veya sosyal konularda beklentilerini, çocuğun gerçekliğini göz ardı etmeden oluşturmalıdır. Çocuğun yapabileceğinin üstünde beklenti içine girmek hem ebeveyni hem de çocuğu zorlayacaktır. Kendi potansiyelini ortaya çıkarabileceği alanlar açılmalıdır. Çocuğun başarılı olabilmesi için, aile içinde iletişimin sağlıklı olması gerekir. Huzurlu ve güvende hissettiği bir ev ortamı sunulmalıdır. Çocuk kendisini koşulsuz kabul ve koşulsuz sevgi hissettiği bir ortamda iyi hissedecektir. Çocuğun her küçük çabasını takdir etmek, ona güvenildiğini hissettirmek gerekir. Ayrıca çocukların, akranlarıyla kıyaslanmaması gerekir. Bu durum çocuğun kendisini yetersiz hissetmesine sebep olur. Okul ve öğretmen ile işbirliği içinde olmak, baskı yapmadan eksikleri hakkında neler yapabileceğini çocukla konuşmak gerekir. Öğretmenler bu konuda ailelere destek olabilir. Ayrıca çocuğun öğrenme stillerini bilmek, hangi alanda iyi olduğunu gözlemlemek gerekir. Örneğin; sözel derslerde daha başarılı bir çocuk, sayısal bir bölüm seçmesi için zorlanmamalıdır.
