Boşanma Kararını Çocuklarınıza Ne Zaman Söylemelisiniz?
Çocuklar ebeveynlerinin ayrılacağı/boşanacağı kararını yine onlardan duymalıdır. Karar alındıktan sonra çocuklara bildirilmeli ve onların da bu durum için hazır olması sağlanmalıdır.
Aşağıdaki basamaklar size çocuğunuzla bu kararınızı konuşmak için doğru zamanı bulabilmenizde yardımcı olacaktır.
- Fiziksel bir ayrılığın gerçekleşmesi çok yakınlaştığında çocuğunuzla konuşun. Eğer çok daha önceden söylerseniz endişelenmek ve bunun olmaması için bir yol var mı diye düşünmek için çok daha fazla zamanı olur. O sebeple, ayrılıktan 1-2 hafta önce çocuğunuza haber vermeniz uygun olacaktır.
- Çocuğunuzla bu durumu evdeyken ve konuşmak için bolca zamanınız olduğunda paylaşın. Dışarıda ya da çocuğunuz bir yere gidecekken bu haberi vermeyin. Durumu açıklayıp onun sorularını cevaplayabilmeniz için zamanınız olsun.
- Duygusal açıdan rahat hissettiğinizden emin olun. Evliliğinizi bitirmekle ilgili ne kadar üzgün ya da öfkeli olursanız olun bu yoğun duygularınızı çocuğunuza yansıtmayın ve sakin kalmaya çalışın.
Boşanma Kararını Çocuklarınıza Nasıl Söylemelisiniz?
En kötü evliliklerde bile çocuklar ebeveynlerinin ayrılık kararından yara alır. Boşanma kararını açıklama şekliniz, çocuğunuzun durumdan etkilenme düzeyini etkiler.
Boşanma kararını iki ebeveyn birlikte vermelidir. Böyle olduğu zaman çocuk için bu kararın kesinliğini kabul etmek daha kolay olacaktır. Eğer tek bir ebeveyn bu durumu açıklarsa; çocuk, diğer ebeveynin daha sonra gelip durumu düzeltebileceğini düşünebilir. Ayrıca, kararı iki ebeveynin beraber açıklaması çocuğun farklı açıklamalar duyarak kafasının karışmasını önler.
Eğer iki ebeveynin haberi birlikte verme imkanı bulunamıyorsa, orada bulunmayan ebeveynin en kısa zamanda çocuğu arayarak ya da çocuğa mektup yazarak bu durumu açıklaması önemlidir. Eğer ebeveynlerden biri; ruhsal bozukluk, kaybolma ya da düşmanlık gibi sebeplerden dolayı bulunamıyorsa, açıklama tek bir ebeveyn tarafından yapılmalı ve diğer ebeveynin orada bulunamayışı çocuğa uygun bir şekilde açıklanmalıdır.
Bütün çocuklarınıza bu durumu aynı zamanda açıklayın. Kardeşlerin bir arada olması yaşayabilecekleri şok etkisini azaltır ve aile içi destek hissinin artmasını sağlar. Daha büyük olan çocuklarınıza bu kararı daha detaylı anlatmak için sonrasında tekrardan konuşmak yararlı olacaktır.
Anlaşılır ve dolambaçsız bir şekilde açıklayın. Durumu dürüst bir şekilde açıklamanız, yalan söylememeniz, bahaneler üretmemeniz ve olmayacak sözler vermemeniz gerekir. Aynı zamanda kararlı konuşmanız ve tereddüt etmemeniz çocukların bu kararın kesin olduğunu anlamalarına yardımcı olacaktır.
Boşanma Kararı İle İlgili Olarak Çocuklara Neler Söylemelisiniz?
Çocuğunuza boşanma kararını açıklayacağınızda şu 3 amaca ulaşmayı hedeflemelisiniz.
- Ebeveynlerinin onu sevmeye devam edeceğine dair güvence vermek
- Çocuğunuzu suçluluk duygusuna karşı rahatlatmak
- İleriki zamanlarda travmatik olabilecek önemli hayat değişimlerine karşı çocuğu rahatlatmak
Konuşmaya net bir şekilde ”Biz beraber mutlu bir şekilde yaşamıyorduk o yüzden de boşanıp ayrı evlerde yaşamamızın daha iyi bir karar olacağını düşündük, ama ikimiz de sizi sevemeye ve anne babanız olmaya devam edeceğiz” gibi bir cümle söyleyerek başlayabilirsiniz. Siz haberi verdikten sonra çocuğunuzun aklına birçok soru gelebilir.
Bu soruları ve nasıl cevaplayabileceğinizi şu şekilde açıklayabiliriz:
- “Neden”
Çocukların boşanmaya dair bütün üzücü kişisel sebepleri duymasına gerek yoktur. Bilmeleri gerek tek şey sizin beraber evliliği yürütemediğiniz ve ayrılmaya karar verdiğinizdir.
Kararınızı aniden ya da öylesine vermediğinizi çocukların bilmesi gerekir. Onlara bu konu üzerinde uzun uzun düşündüğünüzü belirtin.
Eğer çocuğunuz, ayrılma sebeplerinizi daha detaylı bir şekilde duymak için sizi zorlarsa, bu sebeplerin çok özel veya kişisel olduğunu, sadece ebeveynler arasında olduğunu söyleyin ve odağı bu kararın çocuk üzerindeki etkisine taşıyın.
- “Peki ya ben?”
Ebeveynlerin birbirinden ayrıldığını, kendisinden ayrılmayacağınızı ve kendisini sevmeye devam edeceğinizi bir kez daha hatırlatın. Sonrasında da aile yapısında olacak değişiklikleri anlatarak çocuğunuzun sorularını sormasına izin verin ve bu soruları dürüst bir şekilde cevaplayın.
- “Ben nerede yaşayacağım?”
Yaşanacak yer ile ilgili yapılacak bütün değişikliklerin sebebini açıklayın.
- “(Ayrı yaşayacak ebeveyn) nerede yaşayacak?”
Ayrı yaşayacak olan ebeveynin yeni evini çocuğa gösterin, etrafı ona gezdirin ve kendisini rahat hissetmesini sağlayın.
- “(ayrı yaşayacak olan ebeveyni) bir daha görebilecek miyim?”
Onu sevmeye devam edeceğinizi tekrar ederek, birbirinizi görmek için zaman ayıracağınızı ve buluşmalar düzenleyeceğinizi belirtin. Yaşı daha büyük olan çocuklara neden sadece bir ebeveynin çocuğun velayetini alması gerektiğini ya da velayetin neden paylaşıldığını açıklayabilirsiniz.
- “(Ayrı yaşayacak olan ebeveyni) ne zaman ve nerede göreceğim?”
Ayrı yaşayacak olan ebeveyni nerede ve ne zaman görmek isteyeceğini çocuğunuza sorun. Ziyaret günlerinin ne zaman olacağını ve nerede görüşülebileceğini beraber konuşun. Ziyaret hakları ile ilgili ne hissettiğinizden bağımsız olarak bu konudaki tutumunuzun hep olumlu ve iyimser olması önemlidir.
Çocuğunuzun Boşanmaya Nasıl Bir Tepki Gösterebilir?
Genellikle, çocuğun tepkisi ebeveynlerin tepkisine bağlıdır. Çocukların sizi daha az öfkeli, kafası karışık ve stresli görmesi onların bu durumla baş edebilmesini kolaylaştıracaktır. Yine de siz ne kadar çocuğunuzu rahatlatmaya çalışsanız da yaşına göre gösterebileceği genel olumsuz tepkiler olabilir.
3-5 yaş arası çocukların tepkileri
Daha küçük yaştaki çocuklar boşanma kararının bütün karmaşasını anlamakta zorlanırlar. Ayrılma kararının sorumlusu olarak kendilerini görebilirler ve kendilerini suçlayabilirler. Suçluluk duygusuna ek olarak, bazı çocuklar tamamen terk edilme korkusuna kapılabilirler. Diğer ebeveynin de onu terk edeceği korkusu bir çok çocuğun en küçük ayrılıklarda bile ayrılmak istemeyerek ve ağlayarak tepki göstermesine sebep olur.
Bazı çocuklar korku ve güvensizlik duygularından ötürü parmak emme, alt ıslatma, mızmızlanma gibi gelişimsel olarak daha geride davranışlar gösterebilirler.
Eğer çocuğunuz bu gibi davranışlar göstermeye başlarsa, korkularını ifade edebilmeleri için onlara alan açın. Davranışlarındaki gerilemeleri görmezden gelip onları kendi haline bıraktığınızda, birkaç hafta içinde normal gelişimlerine devam edeceklerdir. Çocuğunuzun ayrılmaya dair korkularına sabırla ve sevgiyle yaklaşın.
Oyun, çocukların duygularını ifade edebilmelerinin en iyi yoludur. Oyuncaklar aracılığıyla çocuğunuzun kendini ifade etmesine izin verin ve onun neler yaşadığını, düşündüğünü, hissettiğini anlamaya çalışın.
6-11 yaş arası çocukların tepkileri
Daha büyük yaştaki çocuklar boşanmanın ne demek olduğunun daha çok farkındadırlar ve üzüntülerini fiziksel ve duygusal olarak birçok şekilde gösterebilirler. Bu dönemde; baş ve karın ağrıları, kabuslar, iştah kaybı, uyku düzeninde bozulmalar gibi değişiklikler gözlemleyebilirsiniz. Yaşı büyük olan çocuklar daha çok üzüntü ve öfkenin işaretlerini gösterirler.
Çocuklar bu dönemde üzüntülerini birçok farklı şekilde gösterebilirler; içe kapanabilir, sürekli ağlayabilir, siz ne olduğunu sorduğunuzda hiçbir şey olmadığını söyleyebilirler. Böyle bir zihin doluluğu, çocuğun dikkatini ve odaklamasını zorlaştırarak okul başarısında bir düşüşe sebep olabilir. Çocuğunuzun öğretmenini boşanma durumundan haberdar etmek önemlidir.
Öfkenin de birçok farklı formu olabilir. Yaşça daha büyük çocuklar, doğru-yanlış ayrımına giderek boşanmayı yanlış olarak görebilir. Bazı çocuklar da pasif agresif bir tavır sergileyerek ebeveynleriyle hiç konuşmayabilir. Bu gibi tepkileri sabırla ve anlayışla karşılamak gereklidir. Boşanmadan önce uyguladığınız disiplin yöntemlerini sürdürürken yeni duruma alışana kadar onlara sabır göstermeye çalışmalısınız.
Çocukların öfkelerini açık bir şekilde ifade etmeleri ve bunun ebeveynler tarafından dengeli bir şekilde taşınabilmesi, onların bu duygularla daha iyi baş edebilmelerini sağlayacaktır. Bu nedenle çocuğunuzun öfkesinin altında yatan sebepleri anlamaya çalışarak çocuğunuza anlayışlı bir şekilde yaklaşmaya çalışmanız önemlidir.
Genel olarak aşağıdaki ‘yapmanız gereken’ ve ‘yapmamanız gereken’ noktalara dikkat etmeniz süreci çocuğunuz için kolaylaştıracaktır:
Yapmanız gerekenler:
- Çocuğunuzun duygularını söze dökmesi ve sorularını sorabilmesi için desteklemek
- Çocuğunuzun endişelerini dikkatlice dinlemek
- Çocuğunuzun, ebeveynlerinin tekrar bir araya gelip mutlu bir şekilde yaşayacağına dair düşünceleri varsa vazgeçirmek
- Bir defa konuşmanın yeterli olmayacağını hatırlamak ve benzeri konuşmaları tekrarlayarak çocuğunuzun bu gerçeği kabul etmesine yardımcı olmak
- Çocuğunuza boşanmanın onun suçu olmadığını tekrar tekrar belirtmek
- Çocuğunuzu iki ebeveynin de her zaman sevmeye devam edeceğini sık sık hatırlatmak
Yapmamanız gerekenler:
- Kararsız olmak. Eğer boşanacağınız kesinse bunu kararlı bir şekilde, başka açık kapı bırakmadan açıklamak
- Diğer ebeveyni boşanmadan dolayı suçlamak (açık bir şekilde bu onun hatası olsa bile)
- Çocuğunuzun önünde diğer ebeveyni kötülemek
- Çocuğunuzdan taraf seçmesini istemek
- Çocuğunuzdan duygusal destek beklemek
- Çocuğunuzun duygularını ifade etmesini ‘ Cesur ol’, ‘ Bize ne kadar güçlü olduğunu göster’ gibi ifadeler kullanarak engellemek
- ”Zaten babanı çok fazla görmüyordun” gibi ifadeler kullanarak yaşanan kaybı küçümsemek
Ne Zaman Profesyonel Desteğe Başvurmalısınız?
Boşanmayla gelen değişimlere birçok ebeveyn ve çocuk adapte olabilir, bazen de profesyonel danışmanlık hizmeti almak ailelere yardımcı olabilir. Siz ve ya çocuğunuz fazla stres, ciddi depresyon veya kaygı yaşıyorsanız, çocuğunuzun okul ya da sizin iş performansınızda düşüş varsa, 6 haftadan fazla süren öfke nöbetleri gözlemliyorsanız profesyonel destek almak size yardımcı olabilir. Hem aile terapileri hem de bireysel terapiler, yaşanan acının hafiflemesinde, ileride yaşanabilecek olası sorunların önlenmesinde ve duygusal destek sağlama konusunda etkili olacaktır.
Boşanmanın, 6 aylık bir alışma sürecinden sonra da çocuğunuz üzerinde etkileri olacaktır. İlerleyen süreçlerde de çocuğunuzun ihtiyaçlarına göre onun duygularını ve kaygılarını konuşmaya devam etmek için ciddi bir çaba sarf etmeniz gerekecektir.
