Koronavirüs günlerinde çocuklarınızın kaygılarınızı azaltmak için gelişim psikologlarımızdan evde oynanabilecek oyun önerileri.
1- Kağıt Parçalama Oyunu
Oyun için eski gazeteler veya kullanılmayan kağıtlar gerekmektedir. Aile, oyun hakkında çocuğa herhangi bir bilgi vermeden, kağıtları birlikte yırtmayı teklif edebilir. Ebeveyn kendisi yırtmaya başladığı kağıt parçalarını odanın ortasına atmaya başlar. Kağıdın nasıl ve ne büyüklükte yırtılacağı önemli değildir. Çocuklar, çoğunlukla oyuna kendileri katılacaklardır. Kağıt parçaları biriktikten sonra, ebeveyn çocuğa kağıt parçalarını yukarı atarak (kar yağıyor gibi) oynamayı teklif eder. Kağıt parçalarının üzerine atlamak veya kağıtları birbirlerine atmak da oyunun bir parçası olabilir.
2- Hamur Oyunu
Oyun için, oyun hamuru, kil gibi materyallerin yanı sıra oklava veya oklavanın yerine kullanılabilecek düğme, küp, bilye gibi bir şeyler yapmak için kullanılabilecek herhangi bir malzeme de olmalıdır. Ebeveyn hamurla çocuktan bağımsız şekilde bir şeyler yapabilir. Ebeveyn çocuğa müdahale etmeden, onun neler yaptığını (çaktırmadan) gözlemler. Çocuk hamurdan yaptığı şeyi bitirdikten sonra: “Çok güzel olmuş. Nedir bu? Neden onu yapmak istedin?” gibi çocuğun yaptığı şeyler hakkında çocuğa sorular sorar. Daha sonra çocuktan en çok sevdiği meyve, en çok sevdiği oyuncak, en çok sevdiği hayvan veya en çok korktuğu hayvan figürleri yapması istenir. Çocuk yapamayacağını söylerse, ebeveyn ona iş birliği teklif eder.
Bu şekilde hamur oyunu çocuğun içinde biriktirdiği bazı duygularını dışa vurmasında yardımcı olur. Ayrıca çocuk oyun sırasında birikmiş gerilimini az da olsa azaltmış olur.
3- Sihirli Halı
Oyun için küçük ve hafif bir halıya ihtiyaç vardır. Halı, çocuk oturduğunda veya uzandığında sığabilecek büyüklükte olmalıdır. Ebeveyn çocuğa halıyı göstererek: “Bu bir sihirli halıdır. Ben bu halıyı her açtığımda istediğin şeye dönüşebilir” der ve halıya açarak yere serer. “Bak burası artık bir ev” diyerek ayakkabısını çıkartarak eve giriyormuş gibi halının üstüne geçer. Halı çocuğun problemine göre “dönüşebilir”. Okul, hastane, park, diş doktoru odası vs. Her farklı ortamda ebeveyn farklı birini canlandırır. Örneğin; okulda öğretmeni, hastanede doktoru, mağazada satıcıyı canlandırabilir. Gerektiğinde roller değişebilir. Çocuk doktor, ebeveyn hasta, çocuk öğretmen-ebeveyn öğrenciyi oynayabilir.
Örneğin; kahvaltı masası veya ders çalışma saati gibi. Canlandırılan her ortamda çocuğun problemine benzer sahneler oynanarak, alternatif çıkış yolları bulunur. Örneğin; diş doktoru odasında çocuk doktor olur, hasta uzmanın dişini muayene eder. Uzman oyunda mutlaka acı çekmelidir ama çektiği acı katlanılabilir olmalıdır.
4- Saklamış Sorunlar
Oyun için gerekli malzemeler; boş bir kutu, keçeli kalem ve kağıt. Önceden hazırlanan kutu, posta kutusu gibi yapılmalıdır. Bunun için kutunun yan veya üst tarafına katlanmış bir kâğıdın geçebileceği kadar bir delik açılmalıdır. Sonra çocuktan onu en çok kaygılandıran veya en çok korkutan şeylerin resmini yapması istenir. Çocuğun çizdiği resim katlanmadan önce, ebeveyn, çizilen resimler hakkında çocukla sohbet etmelidir. Çocuğa; “Neden bu resmi çizmiştir? Bu resmin çocuk için anlamı nedir?” gibi sorular sorulabilir. Konuşma bitirildikten sonra kâğıt katlanır ve posta kutusunun içine atılır. Bu şekilde çocuğu kaygılandıran şeyler kontrol atına alınmış olur. Daha sonra o kağıt da katlanarak, bir daha çıkmamak üzere posta kutusuna atılır. Oyun bittikten sonra, çocuğa, içine kaygı ve korkularını sakladığı posta kutusu ile ne yapmak istediği sorulur. Eğer çocuk sessiz kalırsa veya “bilmiyorum diyorsa, o zaman ebeveyn, çocuğa bazı seçenekler sunabilir. Örneğin; “Toprağa gömelim mi? Yakalım mı? Üstünü bir şey ile örtelim mi? gibi.
5- Duygu
Oyun için gerekli olan malzemeler; önceden hazırlanmış “duygu küpleridir”. Duygu küpleri; her birinde farklı duyguyu yansıtan yüz ifadelerin yapıştırılmış küplerden oluşmaktadır: Üzgün, kızgın, korkmuş, şaşırmış… Oyuna geçmeden önce çocuk ile duygular hakkında kısaca sohbet yapılmalıdır. Daha sonra çocuktan, küp üzerindeki resimlere bakarak hangi duygu olduğu söylenmesi istenir. Çocuğun, küplere yapıştırılan duyguları tam olarak ayırt edebildiğinden emin olduktan sonra, çocuktan küpleri kullanarak bir kule oluşturması istenir. Oyunun kuralı ise, çocuk hangi küpü kullanacaksa, o küpteki duyguyu kendi yaşamında ne zaman hissettiğini söylemesi gerekmektedir. Eğer çocuk eline aldığı küpteki duyguyu daha önce yaşamadıysa çocuğa; “Ne olsaydı bu duyguyu yasardın?” gibi sorular sorulabilir.
6- Rahatlama Egzersizleri
Çocuğa, rahat bir pozisyonda oturabileceği veya uzanabileceği bir koltuğa veya yatağa yerleşmesi istenir. Uygulama yaparken rahatlatıcı ve sakinleştirici bir müzik kullanılmalıdır. Daha sonra çocuktan belirli bir kas grubuna odaklanması istenir. Rahatlama yukarıdan aşağıya doğru olmalıdır. Yüz kaslarından başlayarak ayak parmaklarının kaslarına kadar tüm kaslar rahatlatılacaktır.
Örneğin; “Şimdi gözlerini sıkı sıkı kapat. Tüm gücünle, daha fazla, daha fazla. Şimdi o şekilde biraz bekle ve şimdi gözlerini yavaş yavaş aç. Şimdi parmaklarını var gücünle sık. Sık, daha fazla, daha fazla, tüm gücünle… Şimdi yavaş yavaş parmaklarını aç…” Bu uygulama başlangıçta ebeveynin yönlendirilmesiyle yapılırken, zamanla çocuk bunu kendisi yapmayı öğrenmelidir. Çocuktan evde tek başına bu uygulamayı birkaç dakika yapması istenir.
