Empati kelimesi ve empatik olmak üzerine önceki yazımızda birtakım bilgiler aktarmıştık. Empati kavramını ve empatik olma durumunu anlatırken karşımızdaki kişiye “ben seni anladım” hissini vermemiz gerektiğinden bahsetmiştik. Bunun da bedensel veya sözel olarak çeşitli birtakım yollar ile yapabileceğimize değindik. Bu yazımızda ise sıklıkla örnekler üzerinden giderek empatik olma halinin pratik uygulamasına ağırlık vermeye çalışacağım.
Empati Nedir?
Empatik olmak karşımızdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlamak ve anladığımızı göstermek olduğuna göre bunu gösterirken neler yapabiliriz? Öncelikle bedensel olarak karşımızdaki kişiye dönmeli ve ses tonumuz ve mimiklerimizi ayarlamalıyız. Karşınızdaki kişinin yüzüne bakmadan empatik dinleme yaptığınızı düşünün, bu iyi bir empatik dinleme olur mu? Tabi ki hayır. Hatta karşımızdaki kişi onunla konuşulmadığını bile hissedebilir. Burada karşımızdaki kişiye dönük olarak göz teması kurmanın/yüzüne bakmanın ve o kişiyi dikkatli dinlemenin bile çok önemli bir basamak sayıldığını unutmamak gerekir.
Empatik Olmak Karşımızdakine Öğüt Vermek Değildir.
Peki, sözel tepkiler nasıl olmalı, nasıl yapılmalı? Öncelikle empatik olmak karşımızdaki kişiye öğüt veya tavsiye vermek değildir. O kişiyi yargılamamak ya da eleştirmemek demektir. Her daim karşımızdaki kişiye öğüt verir pozisyonda olduğumuzda bu yaptığımız hiçbir şekilde empatik dinleme olmamaktadır. Bunu sözel olarak ne şekilde yaparız?
- İlk olarak karşımızdaki kişinin söylediklerini aynı şekilde kendisine yansıtmak, söylemek olabilir.
“Arkadaşların sana karşı birtakım cümleler söylemiş.”
- İkinci olarak karşınızdaki kişinin söylediklerini dinleyip kendi cümlelerinizle dile getirebilirsiniz.
“Arkadaşların sana karşı senin hoşuna gitmeyen düşünceler aktarmış.”
- Üçüncü ve en önemlisi olarak karşınızdaki kişinin hissettiği duyguyu anlayıp bu duyguyu kendisine ifade edebilirsiniz. Bunu ne şekilde yaparsınız?
“Arkadaşlarının söylediği cümleler sende birtakım kötü hisler uyandırmış ve bu seni çok üzmüş.”
Burada kişi kendi hissettiği duyguyu fark etmeyebilir, bunu siz yansıttığınızda bu o kişi için çok değerli olabilmektedir. Bu sebeple bizden ziyade karşımızdaki kişinin ne düşündüğü ve ne hissettiğini anlayabilmek doğru bir empatik tepki verebilmemizi sağlayacaktır. Doğru bir empatik tepki ise beraberinde karşımızdaki kişiyi tavsiye alabilir konuma getirebilmektedir.
Sonuç olarak önemli olan karşımızdaki kişinin sıkıntı veya düşünceleri karşısında bizim ne hissettiğimiz/düşündüğümüz değil, onun ne düşündüğü veya hissettiğidir. Bu nedenle konuşma sırasında akıl verme, teşhis koymaya çalışma, aynısından bende de var gibi cümleler aktarma empatik iletişime ket vuran faktörler olacaktır. Ayrıca empati insanların sorunlarını iyileştirmeyebilir lâkin hissettiklerini ifade etmede kendilerini rahat hissetmelerini ve bu hissi neden yaşadıklarını daha iyi görmelerini sağlamaktadır.
