Kanser tanısı konan kişileri zorlu bir tedavi süreci bekliyor ve bu süreçte psikoterapi desteği oldukça önemli. Her hastanın kendine özel bir hastalık süreci var ve bu süreçte kişinin sürecini anlamak, yalnız olmadığını hissettirmek çok önemli.
Kanser Tedavisinde Nasıl Bir Psikolojik Süreç Bekliyor?
Kanser tedavi süreci zorlu bir süreç. Teşhis ve tedavi sürecinde yalnızca fiziksel değil aynı zamanda ruhsal belirtiler de ortaya çıkmaktadır. Kanser teşhisi kişiyi endişeli, korkmuş veya depresif hissettirebilir. Kanserin ruh sağlığını nasıl etkileyebileceğini bilmek, kişinin ihtiyacı olan desteği almasına yardımcı olabilir. Tedavi sürecindeki belirsizlikler, ağrı ve yorgunluklar, kişinin ailesinin veya diğer sevdiklerinin bu süreçten nasıl etkileneceği düşüncesi, hastalığın tekrar etme riski gibi birçok neden kişide korku ve kaygıya neden olur. Kanser teşhisi koyulan hastalarda kaygı bozuklukları, depresyon, kronik yorgunluk, bağımlılık, uyku problemleri ve içe kapanma gibi ruhsal sorunlar eşlik edebilir.
Bu Süreç Kişiden Kişiye Değişir Mi? Hangi Faktörler Kişilerin Bu Süreci Daha Ağır Atlatmasına Etken Olabilir ?
Kanser hastaları bu süreçte birçok benzer duygu ve düşünceleri paylaşıyor olsa da, bu süreç kişiden kişiye değişir ve her hastanın kendisine özel bir hastalık süreci olduğu söylenebilir. Kanser, bazı kişilerin ruh sağlığını diğerlerinden daha fazla etkileyebilir. Kanser teşhisi konmadan önceki psikolojik sorunlarının veya geçmiş travma öyküsünün olması, daha erken yaşlarda kansere yakalanması, sosyal destek eksikliği ve maddi imkansızlar kişilerin bu süreci daha ağır atlatmalarına etken olabilecek nedenler arasında gösterilebilir.
Aileler Bu Süreçte Tedavi Olan Kişiye Nasıl Yaklaşmalı?
Sevdiğimiz birine kanser teşhisi konulduğunda, nasıl destek olunacağını bilmek ve onu anlamak kolay olmayabilir. Bu süreç tedavi gören kişi için birçok soruyu ve kaygıyı beraberinde getirir. Kanser ile mücadele eden kişiye destek olan yakınları için de nasıl destek olabileceği konusunda birçok soru ve kaygı eşlik edebilir. Sevdiğiniz kişinin neler yaşadığını daha iyi anlamak ve ona destek olmak için atılacak ilk adım, ailenin veya destek olmak isteyen diğer kişilerin, tedavi süreci hakkında daha fazla bilgi edinmesidir. Süreci birlikte tanımak ve anlamak, yalnız olmadığını hissettirmek önemli bir rol oynamaktadır. Bazen bu süreçte iyi niyetle yapılan bazı davranışların veya söylenen sözlerin tedavi olan kişi üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Bunlara örnek olarak, “iyileşecekin”, “sen çok güçlüsün” gibi, motivasyon sağlamak amaçlı söylenen sözcükler kişide baskı oluşmasına neden olabilir. Destek veren kişi olarak değer verdiğiniz kişinin hastalık süreci hakkında tüm bilgiye sahip olmak isteyebilirsiniz, ancak sürekli olarak doktor randevuları, test sonuçları ve tedavinin nasıl gittiğine dair sorular sormak tedavi olan kişi için yorucu olabilir. Doktor randevularına birlikte gitmek, tedavi sürecinde eşlik etmek kişinin bu süreçte yalnız hissetmemesini sağlayabilir. Bu süreçte tedavi gören kişiye karşı olumlu veya olumsuz, durumuna ve görünüşüne dair yorum yapmadan önce duygularını paylaşması için ona alan tanımak, anlayışlı ve iyi bir dinleyici olmak ve bazen sizinle paylaştığı her şeye cevabınızın olmayabileceğini kabul etmek tahmin ettiğimizden daha etkili ve anlamlı olabilir. Dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi ise, başka süreçlerden örnekler vermemek gerekir. Başta da söylediğimiz gibi herkesin süreci kendisine özel ilerler ve başka örnekler kaygı ve korkularının artmasına neden olabilir. Kişiye tavsiyeler vermek yerine onu anladıktan sonra ihtiyacına yönelik önerilerde bulunmak, cesaretlendirmek ve desteklemek daha etkili olmaktadır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken durumlardan biri de, bu süreçte kanser süreci dışında başka şeylerle uğraşması adına destek olmak için erkenci davranmamak gerekir. Tedavi sürecinde, kişinin günlük işlerinde yardımcı olmak (ev işleri, yemek vb.), ilaçlarını almak ve sağlık durumuna uygun birlikte aktivite planlamak kişinin hayatının biraz daha kolaylaşmasını sağlar ve bu süreçte yalnız olmadığını hissettirir. Bu süreçte tedavi olan kişi için çabalarken, aile üyelerinin veya diğer destek olan bireylerin, kendi ruhsal ve fiziksel sağlıklarını göz ardı etmemeleri gerekir. Destek veren kişinin de kendi sürecini başlatması ve psikolojik destek alması önerilir.
Tedavi Olan Kişi Bu Süreçte Psikolojik Destek Almalı Mıdır?
Psikoterapi, kanser yolculuğunun her aşamasında yardımcı olabilir. Kişinin psikolojik destek alması, kanserin hem teşhisinin hem de tıbbi tedavilerinin stresli sonuçlarını azaltabilir. Bu destek hastalığın doğasını anlamaya ve uyum sağlanmasına, eşlik eden depresyon, tekrarlama korkusu ve kaygı ile baş edebilmeye yardımcı olabilir. Ayrıca tedavi süreci sona erdiğinde, kişinin kanserden sonraki hayata uyum sağlamasına destek olabilir.
Kadınlarda Meme Kanseri Sürecinde Psikolojik Destek Nasıl Olmalı?
Kadınlar arasında en yaygın onkolojik hastalık olan meme kanseri sürecinde de yukarıda bahsedilen tüm süreçlerin kişinin yakınları tarafından uygulanması sürecin daha rahat atlatılması için önemli olacaktır. Fiziksel belirtilerin yanı sıra ruhsal belirtiler de gün yüzüne çıktığından meme kanseri teşhisi alan kadınlar endişeli, korkmuş veya depresif hissedebilir.
Bu Sürecin Daha Rahat Atlatılması İçin Öneriler Nelerdir?
Bazen bazı hastalar çevresindeki kişileri üzmemek düşüncesi ile yaşadıkları süreçte kendi duygu ve düşüncelerini geri plana atma eğiliminde olabiliyor. Kanser ile mücadele eden kişilerin, kendi duygularını yaşamasına olanak tanıması, aile ve arkadaşlardan destek istemekten çekinmemeleri, bu süreçte alanında uzman kişiler tarafından psikolojik destek almaları sürecin daha rahat atlatılması için önerilebilir. Eğer size veya bir yakınıza kanser teşhisi konulduysa, aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız, ruh sağlığı destek hizmetlerini değerlendirmeniz yararlı olabilir:
- Uyku bozuklukları,
- Sürekli stresli veya endişeli hissetmek gibi genel ruh halindeki değişiklikler,
- Normalde zevk aldığınız aktivitelerden keyif alamamak,
- İştahta azalma ve artma sonucunda kilo kaybı veya alımı,
- Kanser tedavisinin yan etkileri nedeniyle değil, enerji eksikliği nedeniyle yataktan kalkma zorluğu,
- Konsantre olma veya odaklanmada güçlük,
- Stresi azaltmak için alkol veya uyuşturucu kullanmak,
- Baş ağrıları ve karın ağrıları dahil olmak üzere acı ve ağrılarda artış fark etmek.
