Mobbing çalışma hayatı içerisinde; insanın meslek hayatında benlik ve bütünlük duygularının zedelenmesi anlamına gelmektedir. İş yaşamında özellikle belirli bir kişi hedef alınarak, çalışma arkadaşları tarafından; küçük düşürülme, dışlama, huzursuz hissettirme, kişiyi ruhsal ve fiziksel olarak kötü hissettirme halidir. Mobbing uygulanan kişiler özellikle iş ortamında utandırılarak, iş yeri hususuna ait ve çalışan kişiyi de ilgilendiren bilgilerin saklanması veya eksik bildirilmesi; kişinin ruhsal ve fiziksel olarak çöküntüye uğratılması anlamına gelmektedir. Kısacası iş yerinde yapılan psikolojik tacizdir.
İş Yerinde Mobbing Ne demektir?
Kişinin, iş veren, işveren vekilleri ve iş yeri çalışanları tarafından sistematik bir şekilde uzun süreli psikolojik şiddete maruz kalmasıdır.
- İş yerinde gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
- Mağdurun kişilik bütünlüğünü etkilemesi ve psikolojik olarak yıkım oluşturması gerekmektedir.
- Sistemli bir şekilde ve uzun süre sıklıkla devam etmelidir.
- Mağdur olan kişinin mesleki motivasyonunu, konsantrasyonunu ve sağlık durumunu olumsuz yönde etkilemelidir.
- İş ilişkisi içerisinde farklı konumlarda çalışan kişiler tarafından da uygulanabilmektedir.
Mobbing türleri 2 gruba ayrılmaktadır.
- Yatay mobbing: Aynı düzeyde çalışan iş ilişkisinde olan kişilerin çalıştıkları kurum veya kuruluşta uygulanan davranışlardır. Mobbing uygulayan kişilerin sadece iş verenler olduğuna dair yanlış bir düşünce vardır. Kurum ve kuruluşlarda mobbing uygulaması eşit şartlarda çalışan personeller arasında da gerçekleşebilmektedir. Kurum içerisinde çalışanlar kendileri ile eşit şartlarda çalışan iş arkadaşlarından birine sistemli bir şekilde psikolojik taciz uygularlar ve bu durum karşısında mağduriyet yaşayan kişi kendisini ruhsal olarak rahatsız hissetmeye başlar.
- Dikey mobbing: İş ilişkisi içerisinde astların üstüne veya üstlerin astına doğru uyguladığı davranışlardır. Üstlerin kendi bünyesinde çalışan personellere uyguladığı psikolojik taciz içeren davranışlardır. Fakat bazen ast makamlarda çalışan kişilerin birleşerek, üstlerine uyguladıkları psikolojik taciz içerikli davranışlar da ortaya çıkabilmektedir.
Mobbinge Uğrayan Kişiler Kimlerdir?
Genellikle bilgi birikimi çok yüksek, entellektüel kapasiteleri olan kişilerdir.
Hassas, zeki ve çalıştığı kurumu çok daha iyi bir yere taşıma kaygısını taşıyan kişilerdir.
Diğer çalışanlar tarafından tehdit unsuru olarak görülmektedirler. Mobbinge uğrayanlar; çalıştıkları kurumlarda iş arkadaşları tarafından gözden düşürülmek sureti ile küçük düşürülmektedirler. Mobbing mağdurları yaşadıkları psikolojik şiddet ve tacizler neticesinde ruhsal olarak yıkım yaşarlar. Psikolojik olarak yıkım yaşayan mobbing mağdurları, gelirine oranla daha fazla sağlık harcamalarına başvurmak zorunda kalabilmektedir. İş motivasyonu düşen ve iş arkadaşlarına karşı güven ilişkisi kurmakta zorlanan mağdur kişiler, işten istifa etmeye veya çalıştıkları kurumdan ayrılmaya zorlanmaktadır.
Mobbing Uygulayan Kişiler Kimlerdir?
Kişilik bütünlüğü olmayan, aşırı denetleyen, kendini değersiz hisseden, dikkat çekmekten hoşlanan, kötü niyetli ve başka insanları da manipule edebilme yetisi olan, rekabetçi, ön plana çıkmak için ilişkileri hiçe sayan, kişilik bozukluğu olan kişilerdir.
Mobbing uygulayan kişiler öncelikle çalışan bir kişiyi hedef seçip, bu kişi hakkında söylenti yaymaya başlar. Mobbing uygulanan kişi, iş ortamında diğer çalışanlar tarafından dışlanır, tecrit edilir. Mobbing uygulayan kişiler hedef seçtikleri kişiden iş ile ilgili bilgileri saklarlar. Hedef seçilen kişi bu yüzden görevlerini yapmakta zorlanmaya başlar.
Mobbing mağduru olan kişi konuşurken sözü kesilir ve yok sayılır. Kendisine uygunsuz şakalar yapılarak hoşa gitmeyen lakaplar takılır. Cinsel tacize, sözlü ve yazılı olarak tehdit ve tacize uğrayabilmektedir. İş performansı dahilinde olmayan sorumluluklar yükleyip, kişinin çalışma motivasyonu düşürülür.
Mobbing Uygulaması Nasıl İspatlanmaktadır?
Mobbing uygulamasının ispatı için açık ve net deliller toplanmalıdır. Mobbinge uğrayan yanına birini alarak sözel olarak uyarıda bulunmalıdır. Şayet durum devam etmekte ise, mahkemede sunulması için delillerin olması çok önemlidir. Kamera ve ses kayıtları, belge ve e-posta üzerinden yapılan yazışmalar delil olarak kullanılabilmektedir.
Mobbing Mağduru Olan Kişiler Nereye Başvurmalıdır?
ALO 170, BİMER (Başbakanlık İletişim Merkezi), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İnsan Hakları Kurumu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu gibi merkezlere başvurarak hak arayışına girilebilmektedir. Mağduriyetin ispatı ve sonucuna göre Mobbing uygulayan kişi, mağdur ettiği kişiye para cezası ödeyebilmekte veya hapis cezası dahi alabilmektedir.
