Elektrokonvülsif Terapi (EKT) Nedir?
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) ilk kez kullanıldığı 1938 yılından günümüze kadar etkinliğinden hiçbir şey kaybetmeden ve yeri hala tam olarak doldurulamamış, etkinliği konusunda binlerce makale ve aleyhinde binlerce yazı yazılmış olan bu sağaltım biçimi gücünden hiçbir şey yitirmemiştir. Elektroşok tedavisi olarak da bilinmektedir.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT), genel anestezi altında yapılan, beynin elektriksel uyarımıyla jeneralize konvülsiyonlar oluşturulması esasına dayanan en eski biyolojik tedavi yöntemlerinden birisidir. Elektrokonvülsif Terapi (EKT), beyin kimyasında, belirli zihinsel sağlık koşullarının semptomlarını hızla tersine çevirebilen değişikliklere neden oluyor gibi görünmektedir.
Elektrokonvülsif Terapi’nin (EKT) bir tedavi olarak gerektiğinden oldukça az kullanıldığına inanılmaktadır. Bunun en önemli nedeni EKT hakkındaki yanlış kanılar ve ön yargılardır. Elektrokonvülsif Terapi (EKT) “son çare” olarak düşünülen bir tedavi değildir.
Elektrokonvülsif Terapi’ye (EKT) bağlı damgalamanın çoğu, anestezi olmadan yüksek dozda elektriğin verildiği, hafıza kaybına, kırık kemiklere ve diğer ciddi yan etkilere yol açan erken dönem yapılan tedavilere dayanmaktadır.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) bugün çok daha güvenli hala bazı yan etkilere neden olabilse de artık mümkün olan en az riskle en fazla faydayı elde etmek için kontrollü bir ortamda verilen elektrik akımlarını kullanır.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT), çeşitli zihinsel sağlık durumlarının şiddetli semptomlarında hızlı ve önemli iyileşmeler sağlayabilir.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) Hangi Hastalıklarda Kullanılabilir?
Şiddetli depresyon, özellikle gerçeklikten kopma (psikoz), intihar etme arzusu veya yemek yemeyi reddetme gibi kişinin kendi öz bakımını gerçekleştiremediği durumlarda Elektrokonvülsif Terapi (EKT) çok etkili bir tedavi seçeneğidir.
Tedaviye dirençli depresyon, ilaçlarla veya diğer tedavilerle düzelmeyen şiddetli depresyon.
Bipolar bozukluğun bir parçası olarak ortaya çıkan yoğun bir öfori, ajitasyon veya hiperaktivite durumu olan şiddetli mani. Diğer mani belirtileri arasında karar vermede bozulma, dürtüsel veya riskli davranışlar, madde kötüye kullanımı ve psikoz bulunur.
Katatoni, hareket eksikliği, hızlı veya garip hareketler, konuşma eksikliği ve diğer semptomlarla karakterizedir. Şizofreni ve diğer bazı psikiyatrik bozukluklarla ilişkilidir. Bazı durumlarda, katatoni tıbbi bir hastalıktan kaynaklanır. Bu gibi durumlarda EKT yine seçkin tedaviler arasında sayılır. Demanslı kişilerde tedavisi zor olabilen ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen ajitasyon ve saldırganlık. Elektrokonvülsif Terapi (EKT), ilaçlar tolere edilmediğinde veya diğer tedavi biçimleri işe yaramadığında iyi bir tedavi seçeneği olabilir.
Özel bazı tıbbi durumlarda da Elektrokonvülsif Terapi (EKT) tercih edilebilir;
- Hamilelik sırasında, gelişmekte olan fetüse zarar verebilecekleri için ilaçlar alınamadığında,
- İlaç yan etkilerini tolere edemeyen yaşlı erişkinlerde,
- İlaç almak yerine Elektrokonvülsif Terapi (EKT) tedavilerini tercih eden kişilerde,
- Geçmişte Elektrokonvülsif Terapi’de (EKT) başarılı sonuçlar alınan kişilerde.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) Riskli Midir?
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) genellikle güvenli olsa da riskler ve yan etkiler şunları içerebilir:
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon. Tedaviden hemen sonra, birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilen kafa karışıklığı yaşayabilirsiniz. Nerede olduğunuzu veya neden orada olduğunuzu bilmiyor olabilirsiniz. Nadiren, kafa karışıklığı birkaç gün veya daha uzun sürebilir. Karışıklık genellikle yaşlı erişkinlerde daha belirgindir.
Hafıza kaybı. Bazı insanlar tedaviden hemen önce veya tedaviden haftalar veya aylar önce veya nadiren önceki yıllarda meydana gelen olayları hatırlamakta güçlük çekerler. Bu duruma retrograd amnezi denir.
Tedavinizin haftaları boyunca meydana gelen olayları hatırlamakta da sorun yaşayabilirsiniz. Çoğu insan için bu hafıza sorunları genellikle tedavi bittikten birkaç ay sonra düzelir.
Elektrokonvülsif Terapi’nin (EKT) Fiziksel Yan Etkileri Nelerdir?
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) tedavisinin yapıldığı günlerde bazı insanlar mide bulantısı, baş ağrısı, çene ağrısı veya kas ağrısı yaşarlar. Bunlar genellikle ilaçlarla tedavi edilebilir.
Tıbbi komplikasyonlar. Her türlü tıbbi prosedürde olduğu gibi, özellikle anestezi içerenlerde, tıbbi komplikasyon riskleri vardır. Elektrokonvülsif Terapi (EKT) sırasında kalp hızı ve kan basıncı yükselir ve nadir durumlarda ciddi kalp problemlerine yol açabilir. Kalp problemleriniz varsa Elektrokonvülsif Terapi (EKT) daha riskli olabilir.
Elektrokonvulsif Terapi (EKT) Uygulaması için Hazırlıklar Nelerdir?
İlk Elektrokonvülsif Terapi (EKT) tedavinizi almadan önce, genellikle aşağıdakileri içeren tam bir değerlendirmeye ihtiyacınız olacaktır:
- Tıbbi geçmiş
- Tam fizik muayene
- Psikiyatrik değerlendirme
- Temel kan testleri
- Kalp sağlığınızı kontrol etmek için elektrokardiyogram (EKG)
- Anestezi risklerinin tartışılması
Bu muayeneler, Elektrokonvülsif Terapi’nin (EKT) sizin için güvenli olduğundan emin olmanıza yardımcı olur.
EKT Uygulamasından Önce Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Genel anestezi alacaksınız. Bu yüzden bir gece öncesinden sonra yiyecek veya su verilmemesi gerekmektedir. Kısa bir fizik muayeneniz olabilir. Bu temelde kalbinizi ve akciğerlerinizi kontrol etmek içindir.
EKT’de Anestezi Süreci ve İlaçlar
İlaçları uygulamak için bir damar yolu (IV) serumunuz olacak. Kafanıza bozuk 1 lira büyüklüğünde elektrot pedleri yerleştirilecek ve beynin her iki tarafına da çok küçük miktarda elektrik akımları verilecektir. Bu işlem yapıldığında yüzeysel bir anestezi aldığınız için herhangi bir acı hissine sebep olmayacaktır.
Elektrokonvülsif Terapi (EKT) uygulaması, hazırlık ve iyileşme için ek süre ile birlikte yaklaşık beş ila on dakika sürer. Elektrokonvülsif Terapi (EKT), hastanedeyken veya ayaktan tedavi prosedürü olarak yapılabilir.
Prosedürün başlangıcında, ilaçları damar yoluyla alacaksınız. Sizin herhangi bir şey hissetmemeniz için bir anestezik madde, nöbeti en aza indirmeye ve yaralanmayı önlemeye yardımcı olan bir kas gevşetici alacaksınız. Sağlık durumunuza bağlı olarak veya önceki Elektrokonvulsif Terapi (EKT) seanslarına bağlı olarak başka ilaçlar da alabilirsiniz.
EKT Uygulanırken
Anesteziden uyuduğunuzda ve kaslarınız gevşediğinde, doktor Elektrokonvülsif Terapi (EKT) makinesindeki bir düğmeye basar. Bu, elektrotlardan beyninize az miktarda elektrik akımının geçmesine neden olarak genellikle 60 saniyeden az süren bir nöbet oluşturur.
Verilen anestezi ve kas gevşetici nedeniyle, rahat ve nöbet geçirdiğinizi fark etmezsiniz.
Dahili olarak, beyninizdeki aktivite önemli ölçüde artar. Elektroensefalogram (EEG) adı verilen bir alet, beyninizdeki elektriksel aktiviteyi kaydeder. EEG’deki ani artan aktivite, bir nöbetin başlangıcını işaret eder, ardından nöbetin bittiğini gösteren bir dengelenme gelir.
Birkaç dakika sonra kısa etkili anestezik ve kas gevşeticinin etkileri azalmaya başlar. Uyandığınızda, birkaç dakikadan birkaç on dakikaya veya daha uzun süren bir kafa karışıklığı dönemi yaşayabilirsiniz.
Elektrokonvülsif Terapi’nin Süresi ve Sayısı
Tüm dünyada genelde yapılan uygulama;
Elektrokonvülsif Terapi tedavileri genellikle üç ila dört hafta boyunca haftada iki ila üç kez yapılır yani toplam 6 ila 12 tedaviye denk gelir.
İhtiyaç duyacağınız tedavilerin sayısı ve türü, belirtilerinizin ciddiyetine ve ne kadar hızlı düzeldiğine bağlıdır.
Genellikle işlemden birkaç saat sonra normal aktivitelerinize dönebilirsiniz. Bununla birlikte, bazı kişilere son Elektrokonvülsif Terapi’den sonraki bir ila iki haftaya kadar veya idame tedavisi sırasında tek bir tedaviden sonra en az 24 saat süreyle işe dönmemeleri, önemli kararlar almamaları veya araba kullanmamaları tavsiye edilebilir. Faaliyetlerin devam ettirilmesi, hafıza kaybının ve kafa karışıklığının ne zaman çözüldüğüne bağlıdır.
Elektrokonvülsif Terapi Uygulamasının Sonuçları Hakkında
Birçok kişi, Elektrokonvülsif Terapi ile yaklaşık beş ila altı tedaviden sonra semptomlarında bir iyileşme fark etmeye başlar.
Elektrokonvülsif Terapi’nin şiddetli depresyon ve diğer akıl hastalıklarının tedavisine nasıl yardımcı olduğunu kimse kesin olarak bilmiyor. Ancak bilinen şey, nöbet aktivitesi sırasında ve sonrasında beyin fonksiyonunun birçok kimyasal yönünün değiştiğidir. Bu kimyasal değişiklikler birbiri üzerine inşa edilebilir ve bir şekilde şiddetli depresyon veya diğer akıl hastalıklarının semptomlarını azaltabilir. Bu nedenle Elektrokonvülsif Terapi, tam bir çoklu tedavi kürü alan kişilerde en etkilidir.
Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.
