Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Nedir?

Kaygı; bedenin ve zihnin, gerçek ya da hayali, tehdit ya da tehlike algısıyla oluşan bir durumudur. Çocuklarda anksiyete (kaygı) bozukluğu fizyolojik ya da psikolojik bazı sonuçlar yaratır.

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğu, bireylerde var olan kaygının daha yoğun ve yaşamın işlevselliğini bozacak duruma gelmesi olarak tanımlanabilir. Anksiyete (kaygı) bozukluğu çocukluk dönemde en sık görülen bozukluklardan biridir ve %8.6 ile %17.7 arasında yaygınlık oranına sahiptir. Yoğun kaygı yaşayan çocuklar fizyolojik, psikolojik, bilişsel ve davranışsal zorlanmalar yaşar. Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu, tedavi edilmediği taktirde yaşam kalitesini bozacak duruma gelir ve aile, okul, arkadaşlık gibi alanlarda zorlanmalara neden olur.

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu, 5 farklı türde ele alınmaktadır.

1. Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Geçmiş deneyimler, sosyal öğrenmeler ve gelecekte yaşanabilecek birçok durum ve olay ile ilgili kontrol edilemeyen düzeyde yaşanan kaygı türüdür.
2. Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu: Evden, anneden, babadan veya bakım verenden ayrılma, uzaklaşma durumlarında aşırı kaygılı olma halidir. Örneğin anne ya da babanın işe gitmesine verilen tepki, okula başlamada zorlanma, anne ya da babadan bağımsız kalma gibi durumlar örnek verilebilir. Ayrılık anksiyetesi yaşayan çocuk ve ergenlerin aileleri için de durum oldukça zorlayıcı olabilmektedir. Örneğin; işe gitmek konusunda çocuğu ikna edemeyen anne de kendini suçlu hissedebilmektedir.
3. Fobik Anksiyete Bozukluğu (Özgül Fobiler): Belli bir canlı, olay ya da nesneye karşı geliştirilen, süreğen bir korku halidir. Bunlardan herhangi birine maruz kalındığında zarar görecekleri algısı ile şiddetli bir kaygı yaşarlar. Özgül fobiler sıklıkla hayvanlar, doktor muayenesi, aşı olma, asansöre veya uçağa binme gibi alanlarda görülmektedir.
4. Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi): Sosyal ortamlarda olumsuz izlenim bırakacaklarına ve diğer insanlar tarafından yargılanacaklarına dair yoğun kaygı ve dolayısıyla sosyal ortamlara karşı korku geliştirirler. Yaşadıkları sosyal anksiyete sebebi ile konforlu alanları olan evden çıkmadan kaçınırlar. Okul gibi sosyal ortamlarda minimum iletişim kurma eğilimindedirler.
5. Panik Bozukluk: Fizyolojik olarak nefes almada güçlük, baş dönmesi, nabzın hızlanması, bulantı, terleme gibi semptomların görüldüğü, kısa ve yoğun ataklar yaşarlar. Bu semptomlar çocuk veya ergen için oldukça zorlayıcı olabilir. Panik atak anında korku hissederler ve ne yapacaklarını bilemez duruma gelebilirler.

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Neden Kaynaklanır?

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğunun nedeni her yaş grubuna ve bireysel farklılıklara göre değişkenlik gösterebilir. Çocuğun anne-babası tarafından maruz kaldığı aşırı ihmal, aşırı reddetme, özerkliğine saygı duyulmadan aşırı baskıcı, engelleyici, koruyucu tutumlar, diğer yetişkinlerin alaycı tutumları, ödül ve ceza sistemi, çocuğun fiziksel veya psikolojik baskı altında tutulması, eve yeni bir kardeşin gelmesi, anne-babanın tutarsız davranışları, diğer kimseler tarafından zorbalığa maruz kalmak, öğretmen tutumları çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu oluşmasına neden olabilmektedir.

Bunların yanı sıra gelişim dönemi özelliklerine göre beklenen yüksek ses, karanlık, yalnız kalma, yalnız uyuma, memeden kesilme, tuvalet alışkanlığı, okula başlama, ödevler, sınavlar, arkadaş grubuna dahil olma gibi durumlarda çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğuna neden olabilmektedir.

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğu belirtilerini genelde şöyle sıralayabiliriz:

Duygusal belirtileri:

• Korku
• Huzursuzluk
• Endişe
• Çaresizlik
• Panik

Davranışsal belirtiler:

• Kaygı yaratan durumlardan kaçınma davranışı
• Kaygı yaratan durumla karşılasınca dona kalma

Fizyolojik belirtiler:

• Çarpıntı
• Kan basıncı değişiklikleri
• Soluk renk ya da yüzde kızarma
• Nefes darlığı
• Hava açlığı
• Boğazda düğümlenme
• Boğulma hissi
• Yutma güçlügü
• Bunaltı
• Kusma
• İshal
• Karın ağrısı
• Sık idrara çıkma
• Terleme
• Kızarma
• Sıcak basması
• Başdönmesi
• Bayılma hissi veya bayılmalar
• Kas gerginliği

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğu tanısı koyabilmek için anne ve babadan alınacak detaylı anamnez (öykü) oldukça önemlidir. Aynı zamanda okuldan alınacak bilgilerde tanı koyma açısından yol gösterici olabilmektedir.

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu tanısı için belli psikolojik test ve envanterler kullanılabilmektedir. Değerlendirmenin önemli noktası semptomların ne zaman ve nasıl başladığı, yaş gelişim döneminde beklenen bir durum olup olmadığı, günlük yaşamanın işlevselliğini ne kadar etkilediğinin sorgulanmasıdır. Bu değerlendirmelerden sonra çocuk-ergen psikiyatri hekimi tarafından çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu tanısı konur, uygun tedavi yöntemleri önerilir.

Özel Moodist Hastanesinde Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğunun tedavisinde aile ile iş birliğinde olmak oldukça önemlidir. Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğundan kaynaklı sorunlarına ailenin tutumu, sürece katkı sağlaması beklenir yani ailenin, çocuğu desteklemesi önemlidir.

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğu tedavisinde, şema terapi, çocuk merkezli oyun terapisi, bilişsel davranışçı terapi, EMDR terapisi, çözüm odaklı terapi, aile terapisinin teknik ve yöntemleri uygulanır.

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu tedavi edilmediğinde uzun vadede birçok fizyolojik hastalıklara zemin hazırlayabilir. Vücudun hemen hemen her organında somatik yakınmalara sebep olabilir. Bağışıklık sisteminin baskılanması, mide sorunları, kas ağrıları gibi durumlara yol açabilir. Ayrıca çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu uyku ve yeme sorunlarına sebep olabilir.

Ayrıca çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu tedavi edilmediğinde taktirde yaşam kalitesini bozacak duruma gelir ve aile, okul, arkadaşlık gibi sosyal alanlarda zorlanmalara neden olur. Birey bu ortamlarda bulunmak istemez, onu kaygılandıracak herhangi bir durum karşısında kaçıngan davranır. Bu sebeplerden dolayı çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu tedavi edilmesi hem ruh sağlığı hem de fiziksel sağlık için oldukça önemlidir.

Çocuklarda ve Ergenlerde Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu ile Başa Çıkmak İçin Ne Yapılabilir?

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu ile başa çıkmak için en başta durumu kabul etmek ve bir uzman desteği almak oldukça önemlidir. Uzman desteğinin yanı sıra çocuk ve ergene işlevsel baş etme yöntemlerini öğretmek gerekir.

Başkaları ile bağlantı kurmasına olanak sağlamak önemlidir. Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğunda kaygıya neden olan durumun fark edilmesi önemlidir. Okul yaşantıları, sınav, aile ilişkileri, arkadaş ilişkileri vb. durumlar kaygıya neden olabilmektedir. Kaygıya neden olan durumun saptanması tedaviyi kolaylaştırır.

Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Olan Çocukların Anne ve Babalarına Öneriler

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete bozukluğu olan çocuk için anne ve babanın desteğini ve şefkatini alabilmek oldukça önemlidir. Kaygı bozukluğu sebebi ile yaşanan zorlanmaları anne ve babanın kabul etmesi ve tedavi için desteklenmesi önemlidir.

Çocuklarda ve ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğunda, çocuğun yaşadığı kaygı durumlarını anlatabilmesi için teşvik edici bir tutum içinde olunmalıdır. Duyguları hakkında konuşmak çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Kendi çocukluğunuzda yaşadığınız kaygılarınızdan bahsetmek, çocuğun yalnız olmadığı hissini doğurur. Çocuğu empatik bir şekilde; sorgulamadan dinlemek, koşulsuz kabul ettiğinizi hissettirmek oldukça önemlidir. Hem çocuklarda hem ergenlerde anksiyete (kaygı) bozukluğu zorlayıcı bir durumdur ve uzman desteği almak önemlidir.

Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.