Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Nedir?

İçgüdüsel olarak sevilen kişinin ya da nesnenin bir başkası ile paylaşmakta zorlanmak kıskançlık olarak tanımlanabilir. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı da içgüdüsel bir süreç barındırmaktadır. Doğal ve evrensel bir duygudur. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı zaman zaman hem çocuk için hem de anne-baba için zorlayıcı olabilmektedir.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı beraberinde, öfke, korku ve kaygı, kıskançlık, sevinç gibi olumlu ve olumsuz duygular birlikte yaşanır. Çocuklarda kardeş kıskançlığı önemli ölçüde çevrenin tutumlarına bağlı olmakla birlikte çocuğun kişilik özellikleriyle de ilişkilidir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı eskisi kadar sevilmeme kaygısından da kaynaklanabilmektedir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı sorununun kaynağı oldukça önemlidir. Çocuklarda kardeş Kıskançlığı ailedeki çocuk sayısı, kardeşler arası yaş farkı, cinsiyet gibi birçok faktörlerden etkilenmektedir. En önemli etken annenin ve babanın tutumlarıdır. Çocuklarda kardeş kıskançlığında yaş farkı artıkça çatışma ve rekabet daha az olacaktır.

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Neden Kaynaklanır?

Çocuklarda kardeş kıskançlığında paylaşılmakta zorlanılan kişi kimi zaman anne ya da babadır. Çocuklarda kardeş kıskançlığı zaman zaman da kendilerinde olmayan fakat kardeşlerinde olan özellikler ya da eşyaları kıskanma şeklinde karşımıza çıkabilir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı aynı zaman da kardeş doğumları ile de karşımıza çıkar. Eve yeni bir bireyin gelmesi, evdeki diğer çocuklar için zorlayıcı olabilir. Paylaşılması gereken anne-baba sevgisi ve ilgisi vardır. Çocuk ya da ergen bu sebepten dolayı yaşadığı kıskançlık duygusunu bazen davranış sorunları ile açığa çıkarır.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı önemli oldukça anne-baba tutumlarına da bağlıdır. Annenin ve babanın tutumlarında yaşanan farklılaşma kardeşler arasında yaşanan kıskançlığı tetikleyebilmektedir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı yaş farkı ile de ilişkili olabilmektedir. Yaş farkı azaldıkça çocuklarda kardeş kıskançlığı düzeyi artabilmektedir. Aynı zamanda geniş ailenin tutumları, sosyal çevrede olan kişilerin tutumları da kardeş kıskançlığı duygusunu artırabilmektedir. Büyük çocuğa olan ilginin azalması ve genelde eve yeni gelen çocuk ile ilgilenmek çocuklarda ve ergenlerde oldukça tetikleyicidir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı özellikle anne-babanın veya aile büyüklerinin cinsiyete yönelik farklı tutumları da artıran bir diğer faktördür. Çocuklarda kardeş kıskançlığı evdeki çocuğun yaşı ile doğrudan orantılıdır.

Çocuk ergenlik döneminde kardeşe sahip olduğunda ergenlik dönemini nasıl yaşadığı da Çocuklarda kardeş kıskançlığını artıran faktörlerden biridir. Kendi fiziksel ve ruhsal değişimine uyum sağlama sürecinde bir de evdeki değişime uyum göstermeye çalışmak ergen için kaotik olabilir. Orta ergenlik döneminde kardeş bakımı ve kardeşin özel alanlarına girmesi ergen için zorlayıcı olacaktır. Anne ve babaya bu sebepten dolayı öfkeli davranabilirler. Ergenliğin son evresinde kardeş artık sorun olmaktan çıkar. Çocuklarda kardeş kıskançlığı özellikle aynı cinsiyette olan kardeşlerin zaman içinde özdeşim kurması ile azalabilir. Çocuklarda kardeş kıskançlığı özellikle anne ve babanın “sen artık büyüdün” “sen ablasın/abisin” gibi sözleri tetikleyici olabilmektedir.

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığında yaşanan en temel belirti anne babasının sevgi ve ilgisini kardeşiyle paylaşma fikrinin zorlayıcı olmasıdır. Kardeş doğumundan önce ailenin sevgisi ve ilgisi onda iken beklenmeyen bir anda çocuk için paylaşılması gereken bir duyguya dönüşür. Çocuklarda ve ergenlerde Kardeş kıskançlığında bu sebeple eskisi kadar sevilmediği düşüncesi anne-babadan tamamen uzaklaşmak, içe kapanmak, yemek yememek ve zayıflamak gibi belirtiler görülebilir. Anne ve babadan normalinden fazla ilgi beklemek, yaş gelişimde evresinde beklenmeye sorunlara gerilemek, örneğin yeniden emmek isteme, alt ıslatma gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

Aynı zamanda yalnız uyumaktan, yalnız kalmaktan çekinme, kâbus görme gibi belirtiler görülebilir. Ergenlerde ise bu süreç, kardeşten utanma, kabul etmeme ile görülebilir. Okul başarısında düşüş, aileden uzaklaşma, yalnız kalmak isteme görülebilir. Anne-babaların sıklıkla sevgilerini sorgulayacak sorular sorulabilir. Her iki çocuğunda çok ve farklı farklı sevildiği cevabı vermek önemlidir. Daha fazla sevdiğini söylemek rekabet duygusunu tetikleyecektir.

Çocuklarda kardeş kıskançlığı huzursuzluk ve öfke duygusu ile de görülebilmektedir. Kendilerine veya etraflarına zarar vermek isteme gibi davranışlar sergileyebilirler. Oyuncaklara zarar vermek ya da paylaşmamak, kardeşe yönelik saldırgan davranışlarda bulunabilirler. Tüm bunlardan farklı olarak yaşadıkları kıskançlık duygusunu bastırarak, kardeşe yönelik aşırı ilgi aşırı sevgi gösterilerinde bulunabilirler. Anne ve babanın sevgisini kaybetmek temel sebep olabilmektedir. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı çocuğun farklı gereksinimlerine hızlı yanıt alamamasından da kaynaklı olabilir.

Anne ve babanın eskisinden farklı sorumlulukları olduğu, kardeşin ihtiyaçlarına daha hızlı yanıt geldiğini görmek çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığını tetikler. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı yaşandığında “kardeşim olmasaydı, kardeşimden nefret ediyorum, onu geri götürün” gibi sözel ifadeler de kullanabilirler. Söylediği sözler için kızmamak, ayıplamamak gerekir. Bu ifadeleri kullanmasının sebebini anlamaya çalışmak önemlidir. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı belirtileri arasında kardeşi gizlemek, arkadaşlarına anlatmamak, bilinmesini istememek gibi davranışlarda görülmektedir. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı kardeşe vurmak, itmek, severmiş gibi yapıp sert davranmak, çimdiklemekte görülmektedir.

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Tanısı Nasıl Konulur?

Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tanısı koyabilmek için anne ve babadan alınacak detaylı anamnez (öykü) oldukça önemlidir. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tanısı koymak için çocuk ya da ergenle yapılacak görüşme yapmak önemlidir. Çocuklar zaman zaman duygularını ifade etmekte zorlanabilir. Bu sebeple çizecekleri aile resimlerini incelemek yol gösterici olacaktır. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı, çocuk-ergen psikiyatri hekimi tarafından değerlendirilir ve uygun kardeş kıskançlığı tedavisi önerilir.

Özel Moodist Hastanesinde Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuk ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı tedavisinde aile ile iş birliğinde olmak oldukça önemlidir. Kardeş kıskançlığı sorunlarına ailenin tutumu, sürece katkı sağlaması beklenir. Bu sebeple çocuk ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tedavisinde için ailenin, çocuğu desteklemesi önemlidir.

Çocuk ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tedavisinde, şema terapi, çocuk merkezli oyun terapisi, bilişsel davranışçı terapi, EMDR terapisi, çözüm odaklı terapi, aile terapisinin teknik ve yöntemleri uygulanır.

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tedavisinde, uygun olmayan aile tutumlarının değişmesi önemlidir.

Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığı tedavi edilmediğinde aile içi huzursuz durumlar ortaya çıkabilmektedir. Çocuk ya da ergen, yaşadığı zorlanmayı dile getirmese bile davranışları ile belli etmeye çalışır. İçe kapanma, sevilip sevilmediği hakkında düşünceler, bedensel yakınmalar, anne ya da babam beni eskisi kadar sevmezse düşüncesi ile yaşanan kaygı duygusunda artış, okul başarısında azalma, akran ilişkilerinde zorlanma gibi sorunlar yaşanabilir.

Çocuklarda ve Ergenlerde Kardeş Kıskançlığı ile Başa Çıkmak İçin Ne Yapılabilir?

Çocuklarda kardeş kıskançlığı için başa çıkmak için, çocuğa kardeş ile ilgili yaşına uygun sorumluluk vermek önemlidir. Çocuğun kardeşi için önem arz ettiği hissi doğuracaktır. Onu koruma ve sahiplenmesine yarar sağlar. Kardeş doğumundan önceki gibi çocukla bireysel zamanlar geçirmek önemlidir. Tüm ailenin olduğu eğlenceli zamanlar geçirmekte önemlidir.

Çocuğun kardeşi ile ilgili duygu ve düşüncelerini esnek karşılamak gerekir. Kardeşe yönelik olumsuz duygular olduğunda ayıplamak, utandırmak çocuğun durum ile baş etmesini zorlaştırır. Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığını tetikleyen en önemli sebep çocukların kıyaslanmasıdır. Çocuklar birbirleriyle kıyaslanmamalıdır. Kardeşlerin kıyaslamamasına anne ve baba kadar kardeşlerin çevresindeki tüm yetişkinlerin önem vermesi gerekir. Bu çocuklar arasında rekabeti artıracağı için olumsuz sonuçlar doğurur.

Çocuğun kendini yetersiz ve değersiz hissetmesine neden olabilir. Anne ve baba çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığını sürdüren sebebi anlamaya çalışmalıdır. Anne ve baba çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığını en aza indirmek için çocuğa alan tanımalıdır. Kardeşi sevmesi, iyi davranması için zorlamak, çocuğun daha fazla tepki göstermesine sebep olabilir.

Kardeş Kıskançlığı Sorunu Olan Çocukların Anne ve Babalarına Öneriler

Çocuklarda kardeş kıskançlığı sorununun yaşanmaması için kardeş doğumundan önce anne ve babanın çocuğu duruma hazırlaması önemlidir. Anne ve baba çocuğa kardeşinin olacağını basit ve yalın bir dilde açıklamalıdır. Evde oluşabilecek değişiklikler ile ilgili çocuğunda bilgilendirilmesi önemlidir. Annenin ve babanın hayatında oluşabilecek farklılıklar hakkında çocuk ile konuşulması gerekir. Kardeşin bakımı dışında annenin diğer çocuklar ile ayrıca ilgilenmesi çocuğun kendini terk edilmiş hissetmemesini sağlar.

Çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığında çocuğun olabildiğince eski rutinine devam etmesini sağlamak önemlidir. Kardeş doğumu dışında çocuğun hayatında yeni bir farklılık gerçekleştirmemek gerekir. Örneğin yeni bir eve taşınmak, yeni bir okul gibi değişiklikler çocuğun daha fazla zorlanmasına sebep olur. Çocuğun yaşının üzerinde olgunluk beklememek gerekir. Anne ve baba çocuğa bebekle neden daha fazla ilgilendiklerini yaşına uygun bir dille anlatmalıdır. Aynı zamanda çocuk ile kendi bebekliği ile de ilgili konuşulabilir. Bebekken aynı bakımın ona verildiğini anlatmak, birlikte bebeklik fotoğraflarına bakmak yararlı olacaktır. “Sen büyüksün, sen ablasın/abisin” gibi söylemler çocuğun kardeşe yönelik olumsuz duygularına sebep olacaktır. Kardeşe aşırı sevgi gösterinde bulunmak ya da bebekle çocuğa eşit davranmaya çalışmak yanlış bir tutumdur.

Yani kardeşin yanında bebeğe sarılmamak, öpmemek hiçbir çocuk için inandırıcı bir durum değildir. Aynı zamanda çocuğa kardeşini ve seni eşit seviyoruz demek de yanlıştır. Çocuklar her insan gibi biricik ve biri özel olmak ister. Bunun yerine “kardeşinde sen de bizim için ayrı ayrı değerlisiniz, ikinizi de oldukça çok seviyoruz, ikiniz de bir tanesiniz bizim için” gibi söylemlerde bulunmak daha doğru olacaktır. Kardeşler arasında yaşanabilecek tartışmalarda tarafsız olmak hatta mümkünse araya girmemek gerekir. Anne ve babalar kardeşler arasında yaşanan tartışmaları kendilerinin çözmesi için teşvik edici olmalıdır. Ayrıca aile etkinlikleri planlamak, kardeşler arasındaki bağı artıracağı gibi aile bütünlüğü duygusu içinde önemlidir.

Tüm bunları denemenize rağmen çocuklarda ve ergenlerde kardeş kıskançlığının üstesinden gelemiyorsanız Kardeş Kıskançlığı Tedavisi için mutlaka bir uzmandan gerekli psikolojik desteği almalısınız.

Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.