İçindekiler
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) kişinin sosyal ve mesleki işlevselliğini etkileyecek düzeyde zaman alan, tekrarlayan, davetsiz düşüncelerin (obsesyonların) ve/veya bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için ortaya çıkan bilinçli ve tekrarlayan davranışların (kompulsiyonların) varlığı ile karakterize edilen bir psikiyatrik bozukluktur. Obsesyonlar kişinin zihnine dürtüler ve görüntüler şeklinde gelebilir. Obsesyonlar ve kompulsiyonlar kişilerde ayrı ayrı görülebileceği gibi birlikte de görülebilirler. Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan kişiler, düşüncelerinin ve sergiledikleri davranışların mantıksız olduğunu bilirler fakat bozukluğun döngüsünü besleyen davranışlarını sürdürmeye devam ederler.
En Çok Rastlanan Obsesyon ve Kompulsiyonlar Nelerdir?
En çok rastlanan obsesyonlar bulaşma, kuşku, düzen, dini ve cinsel obsesyonlardır. Bu obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmak için ortaya çıkan kompulsiyonlardan en sık görülenleri ise temizlik, kontrol etme, tekrarlamak, sayı sayma ve biriktirme kompulsiyonlarıdır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Neden Olur?
1. Biyolojik Faktörler:
Obsesif Kompulsif Bozukluğun ortaya çıkmasında çevresel ve biyolojik faktörlerin rol oynadığı bilinmektedir. OKB’nin ortaya çıkmasının biyolojik nedenlerinden birinin serotinerjik sistemde görülen düzensizlik olduğu düşünülmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluk’un ortaya çıkmasında etkisi olan bir diğer biyolojik faktörün ise beynin yapısı ile ilgili olduğuna dair çalışmalar vardır. Birçok psikiyatrik bozukluk gibi Obsesif Kompulsif Bozukluğun da genetik bir bileşeni olduğu bilinmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluğun aile üyeleri arasında kalıtım yolu ile geçebileceği görüşünü destekleyen çalışmalar bulunmaktadır.
2. Çevresel Faktörler:
Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtilerinin ortaya çıkmasında biyolojik faktörlerin yanı sıra, çevresel faktörlerin de önemli bir rolü olduğu bilinmektedir. Stresli yaşam olaylarının (e.g. ölüm, doğum, boşanma, taşınma, iş kaybı vb.) Obsesif Kompulsif Bozukluk semptomlarının ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynadığı düşünülmektedir. Öğrenme süreçlerinin de Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtilerinin ortaya çıkması üzerinde önemli etkisinin olduğu bilinmektedir. Öğrenme süreçleri ile ilgili bakış açısına göre kişinin obsesyonlarının ortaya çıkış nedeni pozitif veya negatif yükü olmayan uyaranların (örneğin düşünce ve objelerin) korku veya kaygı oluşturan yaşam olayları ile ilintilenmesidir. Bu bakış açısına göre, kişi bu süreç sonunda takıntılı düşünceleri (obsesyonları) ile bağlantılı olarak kaygı yaşamaya koşullanır. Bazı tekrarlı davranışların (kompulsiyonların) bu kaygıyı azalttığını öğrenerek deneyimleyen kişi, kaygıyı ritüelleşmiş davranışlar veya kompulsiyonlar yardımıyla kontrol etmeye çalışır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri Nelerdir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilse de zihne giren istenmeyen ve rahatsız edici düşünceler ve bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için ortaya çıkan tekrarlı davranışların varlığı Obsesif Kompulsif Bozukluğun en temel belirtileridir. Kişi obsesyonların yarattığı kaygıdan kurtulmak ya da kaygıyı hiç hissetmemek için kaçma/kaçınma ve güvenlik davranışları sergileyebilir. Tüm bu belirtiler, kişinin gün içerisinde çok fazla vaktini almaya ve işlevselliğini bozmaya başladığında (okul, iş, ev ile ilgili sorumlulukları yerine getirmede zorluk) kişinin Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtileri gösterdiği ve bir ruh sağlığı uzmanına başvurması gerektiği düşünülebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tanısı Nasıl Konulur?
Obsesif Kompulsif Bozukluk tanısının konulması için kişinin zihnine istemsizce gelen ve rahatsızlık veren düşünceler (obsesyonlar) deneyimlemesi ve/veya bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltma amacıyla tekrarlı davranışlar sergilemesi (kompulsiyonlar) gerekmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluk tanısının koyulabilmesi için bir başka şart ise obsesyon ve/veya kompulsiyonların kişinin günde bir saatten fazla zamanını alıyor olmasıdır. Obsesif Kompulsif Bozukluğun belirtilerinin madde kullanımı ya da başka psikiyatrik bozukluklar ile daha iyi açıklanamıyor olması da tanı koyulması için önemli bir kriterdir.
Özel Moodist Hastanesi, ruh ve beyin sağlığıyla ilintili hastalıklarda, bilim ve teknolojinin gerektirdiği koşulları sağlayan en gelişmiş tedavi imkanlarıyla ve uzman psikiyatrist, psikolog kadrosuyla, kişinin öznel psikolojik ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planlaması yapar. Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artırır.
Özel Moodist Hastanesinde Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Tedavi Edilir?
Obsesif Kompulsif Bozukluğun tedavisinde düzenli ilaç kullanımı ve psikoterapinin eş zamanlı sürdürülmesinin oldukça etkili olduğu bilinmektedir. Birinden biri eksik kaldığında tedavinin etkinliğinin düştüğü ve bozukluğun tekrar etme olasılığının arttığı görülmektedir. Özel Moodist Hastanesi Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisinde aile desteğini önemsemektedir. Bu sebeple, hastanın izni dahilinde hasta yakınlarını Obsesif Kompulsif Bozukluğun belirtileri ve tedavi süreci ile ilgili bilgilendirmek adına psikoeğitim içerikli aile görüşmeleri de yapılabilmektedir. Tedavi tamamlandıktan sonra da kontrol seansları ile iyi oluş halinin takip edilmesi hedeflenmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtilerinin yoğunluğu ve kişinin gündelik hayatını çok ciddi şekilde etkilemesi durumunda doktorlar yatarak ilaçlı tedaviyi uygun görebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan kişilerin bu bozukluğun tedavi edilebilirliğine inançlarının düşük olması sebebiyle psikiyatriye başvurmak ile ilgili çekincelerinin olduğu bilinmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavi edilmediğinde veya tedavi yarım bırakıldığında, belirtiler kişinin gündelik hayatının her alanına yayılır, obsesyonlar ve/veya kompulsiyonlar kişinin zamanını daha çok almaya başlar ve kişinin birçok alanda işlevselliğini kaybetmesine sebep olabilir. Özetle, Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavi edilmediğinde belirtilerin arttığı, kronikleştiği ve direnç kazandığı söylenebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ile Başa Çıkmak İçin Ne Yapılabilir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtileri ilaç tedavisine ek planlanan Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) seansları ile anlamlı derecede azaltılabilir. BDT ile kişi düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki ilişkiyi fark eder. Kişinin sıklıkla yaptığı bilişsel çarpıtmalar ve hatalı değerlendirmeler üzerine çalışılır. BDT’de kullanılan davranışçı müdahalelerin (örneğin maruz bırakma ve tepki önleme) Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtilerinin azalmasında çok önemli bir etkisi olduğu bilinmektedir. Psikoterapi ile hedeflenen, tedavi tamamlandıktan sonra da kişilerin edindikleri bilgi ve becerileri günlük yaşamlarında kullanabilmeleridir. Bu bilgi becerilerin kazanılmasında bir ruh sağlığı uzmanından destek alınması uygun olacaktır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) olan Yakınıma Nasıl Yardımcı Olabilirim?
Yakınınıza yapabileceğiniz en önemli yardım, onu bir psikiyatri uzmanına ve klinik psikoloğa gitmesi yönünde desteklemek olacaktır. Psikiyatri uzmanı, ilaç kullanımını uygun gördüğü takdirde, yakınınızın ilaç kullanımını desteklemeniz çok önemlidir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan kişiler sıklıkla yakınlarından onay/ teyit alma eğiliminde olurlar. Özellikle tedavide maruz bırakma ve tepki önleme aşamasına geçildiğinde yakınınızın kaygısını rahatlatmak amacıyla yaptığınız onay verme davranışınızı durdurmanız gerekmektedir. Onay vermeniz yakınınızın kısa vadede kaygısını rahatlatsa da uzun vadede kaygısını artırır ve bozukluğun sürmesine neden olur. Bu sebeple, Bilişsel Davranışçı Terapi ile Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisinin süreci ilgili bilgi sahibi olmak, tedavi sürecinde yakınınıza nasıl davranmanızın uygun olacağı konusunda sizi yönlendirir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk belirtilerinin azalması zaman alacaktır. Tedavi süreci beklediğinizden uzun sürebilir ya da yakınınız için oldukça zorlayıcı olabilir. Tedavinin tamamlanması beklediğinizden daha uzun sürdüğünde ve yakınınızın zorlandığını gördüğünüzde umutsuzluğa kapılmamanız ve destekleyici olmanız çok önemlidir.
Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.
