Genellikle yaşlılık döneminde sıklıkla karşımıza çıkan unutkanlık günümüzde gençler hatta çocuklar arasında bile görülebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, gençlerde unutkanlık nedenlerinin en başında depresyonun geldiğini, çocuklarda ise unutkanlığa çocukluk çağı depresyonunun, ergenlik dönemi sorunlarının, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun neden olduğunu belirtiyor.
Çevremizde gördüğümüz, duyduğumuz, duyu organlarımızla algıladığımız her türlü bilgi, öncelikle kısa süreli hafızaya kaydedilir. Burada kaldığı saniyeler süresince kalıcı olarak kaydetmek istediklerimizi seçerek ve bu bilgileri tekrar ederek kalıcı hafızaya kaydederiz. Bu kayıtlı bilgileri kullanamıyorsak ya da bilgilere ulaşmada güçlük yaşıyorsak, unutkanlıktan bahsedebiliriz.
Toplumda 65 yaş üstü bireylerin yüzde 5’inin, 85 yaş üstü bireylerin ise yüzde 35 – 50’sinin unutkanlık yaşıyor, her unutkanlık durumu bunama ya da Alzheimer olmayabiliyor. Unutkanlık genellikle yaşlılıkta ortaya çıksa da sadece yaşlılarda görülüyor düşüncesi doğru bir varsayım değil. Her yaş grubunda çok farklı nedenlere bağlı olarak patolojik unutkanlık gelişebilir. Ayrıca unutkanlığın bir hastalık olmadığını ve öğrenme güçlüğünden ayırt edilmesi gerekiyor.
Yaşlılık, kazalar ve birtakım hastalıklarla oluşan beyin hasarı, vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar, kullanılan ilaçların yan etkileri ve daha pek çok nedenlerle dikkatin ve beyin bellek depolarının etkiliyor ve bu da unutkanlığa neden olabiliyor. Yeni bilgilerin kaydı için eskilerin kısmen unutulması doğal ancak günlük yaşantımızı etkileyecek şiddette unutkanlığın bir nöroloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekiyor. Ayrıca her yaş grubundaki unutkanlık için altta yatan nedenlerin bulunarak çözümlenmesi gerekiyor.
“Dikkat Eksikliği Unutkanlığa Neden Oluyor”
Unutkanlığa neden olan durumlar, hafızayı direkt ya da dolaylı yoldan etkileyen bozukluklardır. Bunlardan biri olan dikkat eksikliği bozukluğu hafızayı dolaylı olarak etkiliyor. Dikkati bozan her durum ve hastalık unutkanlığa yol açar. Örneğin; depresyon ya da anksiyete bozukluğu, zihin yorgunluğu, uyku bozukluğu, yoğun stres gibi faktörler kişide dikkat bozukluğu yaratarak unutkanlığa yol açar. Unutkanlık altta yatan hastalığa ya da duruma bağlı olarak farklı belirti ve semptomlar içerir.
Hafıza merkezini direkt etkileyen durumun ise hücrelerin düzgün çalışmasını sağlayan maddelerin eksikliği ya da bu hücrelerin ölümüne bağlı olarak gelişebilir. Kandaki birtakım maddelerin eksikliği hafıza merkezindeki hücrelerin düzgün çalışmasını engelleyerek unutkanlık yapabilir, başta B12 vitamini olmak üzere vitamin eksiklikleri ve demir eksikliğinin hafıza bozukluğu yapabilir. Damar darlıkları ve dolaşım bozukluğuna yol açan hipertansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği gibi birtakım hastalıkların da unutkanlığa yol açabilir.
Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, unutkanlığı işaret eden birtakım belirtileri şu şekilde sıralıyor:
- Bazı günlük eylemleri yapmakta güçlük, işyerinde önceden kolaylıkla yerine getirilen işlevleri yapamamak
- Sık ve rutin yapılan işleri yapmakta zorlanmak
- Günlük yaşam içerisinde sürekli özel eşyaları kaybetmek
- Özel günleri hatırlamamak
- Kapının üzerinde anahtarı, ocaktaki yemeği unutmak
- Yakın kişilerin adlarını ve kim olduklarını hatırlayamamak
- Sohbet ettiği sırada cümleleri unutmak
Yaşlılık dolayısıyla ortaya çıkan unutkanlıkta;
- Ruh hali, kişilik ve davranış değişimleri, içe kapanma
- Dikkatsizlik ve ani unutmalar
- Yol bulamama, adres kaybı
- Konuşma güçlüğü, anlamada zorluk çekme
- Hesaplama benzeri becerilerde gerileme, aritmetik yapamamak
- Canlı hayaller görmek
Travma ya da herhangi bir hastalığa bağlı gelişen unutkanlıkta;
- Sebepsiz yere ortaya çıkan öfke hissi, duygu durum değişiklikleri
- Hafıza kusurları, dikkat dağınıklığı
- Nefes almada güçlük, vücut aktivitelerini kontrol edememe
- Açıklanamayan nöbet şeklinde ataklar
- Şiddetli baş ağrısı, ani kilo kaybı
Çocuklarda ve Gençlerde de Görülüyor
Çocuklarda oluşan hafıza sorunlarının psikolojik nedenlerine bakıldığında çocukluk çağı depresyonu, ergenlik dönemi sorunları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olabiliyor. Bunların yanı sıra yanlış ve yetersiz beslenme de çocuklarda unutkanlığın en önemli nedenlerinden biridir. Zamanında müdahale edilmediği takdirde bu durum, ilerleyen süreçlerde öğrenme güçlükleri ve dikkat eksikliği yaşanmasına neden olabilmektedir.
Gençlerde görülen unutkanlığın altında ise sıklıkla psikiyatrik sorunlar yatıyor. Günümüz şehir ve çalışma hayatının getirdiği stres, depresyon, gerginlik beyin işlevlerinden dikkati toparlama ve yöneltmeyi bozarak unutkanlığa yol açar. Unutkanlığın bilgisayar, cep telefonu gibi elektronik cihazların kullanımı ile arttığına dair elimizde net bir veri olmamakla birlikte yoğun ve stresli ortamlarda çalışma, psikolojik birtakım faktörler, beynin bilgi işleme sürecini olumsuz etkileyerek unutkanlığa neden olur. Bu şekilde oluşan unutkanlık genellikle ciddi bir beyin hastalığı belirtisi değildir.
