Seks Bağımlılığı

Seks Bağımlılığı Nedir?

Seks yapmanın temel amacı soyun devamlılığını sağlamak olsa da evrimsel süreçte bazı canlı türleri cinsel birleşmeye yeni anlamlar katmıştır. En tipik örneği biz insanların bunu zevk için kullanıyor olmamızdır. Cinsel dürtüler kontrol dışına çıktığında, fiziksel ve duygusal zarara yol açtığında ve hayatı olumsuz etkileyerek öncelik haline gelen bir “bağımlılığa” dönüştüğünde karşımıza seks bağımlılığı çıkmaktadır.

Seks bağımlılığı kişinin cinsel düşünce ve davranışlarını kontrol altına alamadığı bir durumdur. Seks yapma dürtüsüne engel olamama durumu ve bunu gelişigüzel bir şekilde farklı kişilerle eyleme dökme olarak tanımlanan bir sorundur. Bu tür ilişkilerden alınana zevk gerçek zevk değildir ve kişide bu yalancı zevkin farkındadır. Buradaki amaç o eylemi gerçekleştirmektir, kişi o anda geçici rahatlama hisseder ancak kısa süre sonra tekrar cinsel dürtüler tekrar baskın hale gelir ve bu kısırdöngü halinde devam eder.

Nemfomani kadınlarda hiperseksüaliteye verilen spesifik isimdir. Erkeklerdeki karşılığı ise satiriasis olarak adlandırılır. Seks bağımlılığı olan kişiler cinselliği bilinçsizce zevk almak amacıyla değil acıdan kaçmak, kaygılarından uzaklaşmak kendilerini doyurmak ya da stresten uzaklaşmak için kullanmaktadırlar. Genellikle tüm seks bağımlılığı olan kişiler; yoğun suçluluk ve utanç duyguları, yalnızlık duyguları, işe yaramazlık ve umutsuzluk duyguları ve kişisel değerlere ve inançlara aykırı davranma görülmektedir.

Seks Bağımlılığının Oluşmasına Neden Olan Risk Faktörleri Nelerdir?

Erkeklerde %3 kadınlarda %1 görülmektedir. İnternet kullanımıyla kadınlarda da sıklığı artmaktadır. ABD’de erkeklerde %8, kadınlarda %3; İtalyanlar’da erkeklerde %4.2, kadınlarda % 1.5 seks bağımlılığı bildirilmiş. Çoğunlukla 25-50 yaş grubunda görülür. İnsanların bu konularda dürüstçe açıklama yapmamaları, sorunun toplumsal boyutunu tahmin etmeyi güçleştiriyor. Sıradan bir ev kadınından kıdemli bir yargıca kadar hemen herkes seks bağımlısı olabilir, kariyerle ya da eğitimle ilişkisi yoktur. Kadınlarda sosyoekonomik düzeyi iyi, erkeklerde ise kötü olanlarda daha sıktır. Düşük sosyoekonomik düzeyde iş dışında kişinin zevk alacağı imkanlar yoktur ve bu yüzden cinsellik çok abartılı algılanır.

Cinsel suçluların sadece %72 ‘si, tecavüz suçu işleyenlerin de %38’ i cinsel bağımlılık kriterlerine uymaktadır.

Seks bağımlılığının nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak nedenlerine yönelik birçok teori ortaya atılmıştır. Bu teorilerden biri geçmiş cinsel travmaların oluşturduğu duygusal ve psikolojik sorunlardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Örneğin tecavüze uğrayan kadınlar, bazen bir kişisel cezalandırma biçimi olarak aşırı cinsel davranışlarda bulunabilirler. Bazı kadınlar için seks, çocukluk istismarı veya travması ile bir başa çıkma mekanizması olabilir. Seks bağımlılığı nedenleriyle ilişkili olduğu düşünülen diğer faktörler şunlardır:

• Beyinde bulunan doğal kimyasallarda dengesizlik: Seks, beyinde dopamin, serotonin, norepinefrin gibi nörotransmitterlerin (nöroiletici) salgılarını arttırarak ödül ve zevk sistemi üzerinde uyarıcı etki yapmaktadır. İşte bu hormonlardaki dengesizliğin bağımlılığı ortaya çıkarabildiği gösterilmiştir. Bu kimyasalların yüksek seviyeleri, seks bağımlılığı ile ilişkili olabilir.
• Bazı psikiyatrik rahatsızlıklar: Kişide depresyon, bipolar bozukluk, kişilik bozukluğu gibi eşlik eden psikiyatrik bir hastalık bulunması veya başka bir bağımlılığı (kumar, alkol, madde…) olması da risk faktörü oluşturmaktadır. Ek olarak cinsel ve fiziksel taciz geçmişi olanlarda daha sık olduğu görülmüştür.
• Nörolojik sorunlar: Seks bağımlılığı, nadiren epilepsi, kafa travması veya demans gibi nörolojik bir hastalığın sonucu olabilir. Örneğin nörolojik kökenli bir hastalık olan Klüver-Bucy sendromunda seks bağımlılığı sıktır. Klüver-Bucy Sendromunda bellekte kayıp, gözlerde agnozi (duyusal bilgiyi işleme yetersizliği) ve seks bağımlılığında görülebilmektedir.
• Biyolojik bağımlılık: Biyolojik olarak seks bağımlısı olan kişi fotoğraflar ve fanteziler karşısında normalden yoğun bir uyarılma yaşar. Bu kişilerde beyin sürekli olarak nörolojik bir yükselme aramaktadır, davranış gerçekleştikçe kişi endorfin salgılamaktadır. Ancak bu kişilerin oranı bağımlılar arasında ancak %15 kadardır.
• Psikolojik bağımlılık: Seks bağımlılığı olan kişilerde çocukluk yaşantılarında görmezden gelinmiş ya da kaotik bir ortamda büyümüşlerdir. Buna bağlı ruh hallerindeki meydana gelen hasarlara çözüm olarak da fantezi dünyalarında cinsel uyarılmayı kullanmaktadırlar. Araştırmalarda görülmüştür ki; seks bağımlılığına sahip kişilerin %80 belki de daha fazlası çocukken terk edilmiş veya kötü bir çocukluk dönemi geçirmiştir. Bu kişilerde ise cinsellik bir ruhsal birleşme, bütünleşme görevi görmektedir. Kendilerinde var olan ruhsal boşluğu doldurmaya çalışmaktadırlar.
• Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan dopamin gibi bazı ilaçları kullanan bireylerde yan etki olarak seks bağımlılığı gelişebilir. Anne karnında virilizan hormonal ilaçlara maruz kalma, frontotemporal lob hasarı ve demans (bunama) gibi başka nedenler de tespit edilmiştir.

Kişinin Seks Bağımlısı Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Seks bağımlılığı olan kişilerde görülen belirtiler; sürekli mastürbasyon, tek gecelik ilişkiler, sanal ilişkiler, tek gecelik ilişkiler, röntgencilik, birden fazla kişiyle beraber olmak, teşhircilik gibi belirtiler görülür. Aynı zamanda seks bağımlılığı olan kişiler, cinsellikte duygusal tatmin aramazlar, suçluluk ve utanç duygularını yoğun bir şekilde hissederler, cinsel dürtülerini durduramazlar ve karşı cinsin sınırlarına saygı duymazlar.

Hiperseksüel Bozukluk 2013 yılında Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanmış olan DSM-V’e (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) eklenerek tanı ölçütleri belirlenmiştir. Bunlar:

Aşağıdaki ölçütlerden en az 4’ü veya daha fazlasıyla ilişkili, en az 6 aydır devam eden, tekrarlı ve yoğun cinsel fanteziler, dürtüler ve cinsel davranışlar olarak tanımlanmıştır.

1. 1. Cinsel fantezi, dürtüler ve cinsel davranışları planlama ve uygulamaya yönelik aşırı zaman harcama.
   2. Hoşa gitmeyen duygu durumlarına (kaygı, depresyon, sıkıntı…) tepki olarak cinsel fantezi, dürtü ve cinsel davranışlara yönelmek.
   3. Strese yol açan gelişmelere tepki olarak cinsel fantezi, dürtü ve cinsel davranışlara yönelmek.
   4. Cinsel fantezi, dürtü ve cinsel davranışları kontrol etmek veya kayda değer biçimde azaltmaya yönelik tekrarlayan başarısız çaba ve girişimler.
   5. Kendisinin veya başkasının fiziksel veya duygusal zarar görme riskini göz ardı eden biçimde tekrarlayıcı cinsel davranışlara yönelmek.
      1. Sosyal, mesleki veya diğer önemli işlev alanlarında, bu cinsel fantezi, dürtü ve davranışların sıklık ve yoğunluğuyla ilişkili, klinik anlamda kayda değer kişisel sıkıntı ve bozukluk söz konusudur.
      2. Bu cinsel fantezi, dürtü ve cinsel davranışlar herhangi bir maddenin (uyuşturucu, alkol, ilaç…) veya manik nöbetlerin direkt psikolojik etkisinden kaynaklanmaz.
      3. Kişi en az 18 yaşındadır.

Seks Bağımlılığının Yol Açtığı Sorunlar Nelerdir?

• Seks bağımlılığı olan ve tedavi olmamış bir bireyde sosyal hayatta birçok sorunla karşılaşabilir.
• Sürekli bir cinsel istek ve cinsel eylemlerden sonra gelen yoğun suçluluk ve utanç duyguları öz güven sorununa sebebiyet verebilir.
• Aile sorunları, evliyse boşanmaya kadar gidecek ilişki sorunlarıyla karşı karşıya kalabilir.
• Sürekli tek gecelik ilişkiler yaşadığından finansal sorunlar yaşayabilir.
• Gelişigüzel ilişkiler yaşadığından dolayı cinsel yola bulaşan hastalıklara yakalanma riskleri vardır.
• Cinsel dürtüleri kontrol edemediğinden kanun dışı davranışlar sergileyebilir.
• Kişi bu durumlardan dolayı depresyona girebilir ve intihar etme riski vardır.

Seks Bağımlılığı ile Birlikte En Sık Görülen Psikolojik Sorunlar Nelerdir?

Seks bağımlığı olan kişiler cinsel dürtülerini kontrol edemediğinden kişi tarafından durdurulamaz bir hal alır ve yaşamının birçok alanında problem yaratmaya başlar. Seks bağımlısı kişi cinsel davranış ya da fantezilerinin peşinde çok fazla zaman harcar cinsel eylemlerine dair utanç, suçluluk hatta zaman zaman kendinden iğrenme duyguları hisseder. Buna bağlı olarak depresyona girebilir. Cinsel dürtülerini kontrol edemediğinden kaygı düzeyleri artar ve anksiyete bozukluğu oluşabilir. Diğer bağımlılıklar gibi seks bağımlılığın da insan fizyolojisinde benzer mekanizması olduğundan cinsel eylem gerçekleştiremediği zamanlarda uyuşturucu madde kullanımına yönelebilir ve bu da madde bağımlılığı oluşturur.

Moodist’te Seks Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?

Seks bağımlısı kişilerde genellikle depresyon ve çocuklukta yaşanmış olan travmatik olaylar bulunmaktadır. Moodist hastanesinde seks bağımlılığı olan kişilere uzmanlarımız tarafından farklı psikoterapi yöntemleri ile destek sağlamaktadır. Psikoterapi çocuklukta var olan travmatik anıların ortaya çıkışını kolaylaştırmakta ve ardından ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Travma kökenli cinsel dürtü kontrol bozukluğu tedavisinde EMDR (Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma) kullanılan diğer tedavi yöntemlerden biridir. Tedaviye yönelik ilaçlar, diğer takıntılı bozukluklarda kullanılanlara benzer olarak, antidepresanlar, anksiyolitikler veya antipsikotikler kullanılır.

Yakını Seks Bağımlılığı Olan Kişilere Yönelik Bilgiler

Seks bağımlılığı olan kişiler için sağlık kuruluşuna başvurmak ya da yardım istemek zor olabilir; çünkü bu kişinin mahrem sorunudur. Kişinin tedavisi için yakınları tarafından cesaretlendirilmesi gerekebilir. Bu amaçla şunlar söylenebilir:

• Öncelikle başvuracağı sağlık uzmanı kişinin mahrem bilgilerini ve uzmanla ilk oturduğu andan itibaren konuştukları bütün bilgilerin gizli tutulacağını bilmelidir.
• Kişi utanç duygusunun normal olduğunu fakat görüşeceği uzmanın ona yardım etmesi için orada olduğu ve tedavinin ona sağlayacağı yararlara odaklanmalıdır.
• Kişi yalnız olmadığını, bunun bir psikolojik sorun olduğu ve onun gibi birçok insanın bu konuda tedavi aldığı söylenmelidir.
• Tedavi sürecine yardımcı olan ruh sağlığı uzmanlarının anlayışlı ve sağduyulu davranmak üzerine eğitim aldığı unutulmamalıdır. Ancak tüm ruh sağlığı profesyonelleri, seks bağımlılığı tedavisi konusunda yeterince deneyimli değildir. Bu nedenle alanında yetkin bir terapist bulunduğundan emin olunmalıdır.

Bu sayfadaki bilgiler Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.