Çocuklar ve Ergenler için Psikolojik Testler

Çocuklar ve Ergenler için Psikolojik Testler Ne İşe Yarar?

Çocuklar ve Ergenler için psikolojik testler, çocukların ve yetişkinlerin bilişsel ve duygusal işleyişini değerlendirmek için uygulanan yazılı, görsel veya sözlü değerlendirmelerdir. Psikolojik testler, çocuk ve ergenlerde başarı ve yetenek, kişilik ve nörolojik işlevsellik dahil olmak üzere çeşitli zihinsel yetenek ve nitelikleri değerlendirmek için kullanılır.

Psikolojik Testler, çocuklar için akademik başarıyı, yeteneği belirlemede ölçüm aracı olarak kullanılabilir. Örneğin, zeka testleri gideceği okulun uygunluğunu anlamada eğer öğrenme güçlüğü veya gelişimsel gecikmeden şüpheleniliyorsa bu durumun varlığını belirlemede aynı zamanda üstün zekalılığı belirlemede veya entelektüel gelişimi izlemede araç olarak kullanılabilir. Psikolojik testlerden biri olan zeka testleri, mesleki yeteneği belirlemek için (örneğin, kariyer danışmanlığında) gençler ve genç yetişkinlerle de kullanılabilir.

Çocuk ve Ergenlerde kişilik testleri, psikopatolojinin (örneğin, depresif bozukluk, kişilik örüntüleri) teşhisinden iş adaylarının taranmasına kadar çok çeşitli nedenlerle uygulanır.

Aynı zamanda çocuk ve ergenlerde kullanılan kişilik testleri ve envanterleri, kişiliği oluşturan düşünce, duygu, tutum ve davranış özelliklerini değerlendirir. Bu testlerin sonuçları, bir çocuğun kişiliğinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemeye yardımcı olabilir ve kişilikteki belirli rahatsızlıkları veya psikopatolojiyi belirleyebilir. Ergenler için hastanemizde kullandığımız Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI-A) ve Rorschach gibi testler, çocuk ve ergenlerde belirli psikopatolojilerin veya duygusal sorunlarının varlığını belirlemek için kullanılır.

Psikolojik test uygulamalarının yanı sıra, serbest oyun değerlendirmesi, çizim testleri ve terapi içindeki gözlemler de çocuğun sorunsalına karşı değerlendirme sürecine dahil edilir. Çocuğun var olan anksiyetesi, problemi ve içsel sorunları tespit edildikten sonra, buradan hareketle bir terapötik öneri yapılabilmektedir.

Çocuklar ve Ergenler için Psikolojik Testler Neden Önemlidir?

Psikolojik testlerin, yetişkin, çocuk ve ergen kliniğinde ruhsal işleyişi anlamaya olan katkısı uzun yıllardır bilinmektedir. Özellikle çocuk ve ergenlerde semptomun sebebi her zaman bilinmeyebiliyor. Bu sebeple, ruhsal çatışmanın belirtisi olarak bir semptom ortaya çıkıyorsa ve bunun sebebi tam olarak belirgin değil ise psikolojik testlere veya değerlendirmelere ihtiyaç olduğu düşünülebilir.

Birçok yönden psikolojik testler ve değerlendirmeleri tıbbi testlere benzetmek mümkündür. Bir hastanın fiziksel semptomları varsa uzman doktor ilk adım olarak bu semptomlara neyin neden olduğunu anlamak için röntgen veya kan testleri isteyebilir. Çünkü testlerin sonuçları, bir tedavi planı geliştirmeye yardımcı olabilir.

Psikolojik testler de aynı amaca hizmet eder. Psikologlar, çocuk ve ergende var olan tanıyı anlamak ve tedaviye rehberlik etmek için aynı zamanda çocuğun veya ergenin davranışını ölçmek hatta gözlemlemek için psikolojik testler ve diğer değerlendirme araçlarını kullanabilir. Örneğin okulda zorluk yaşayan çocuklar, zeka testi, yetenek testi veya öğrenme güçlüğü gibi psikolojik testlerden geçebilirler.

Bir kişinin sorunlarının altında yatan neden her zaman açık olmayabilir. Bir çocuk okulda problemler yaşayabilir ve bunun sebebini anlayabilmek için psikiyatr veya psikolog çocuğun durumuyla ilgili genel bir değerlendirme isteyebilir. Genel değerlendirme; anne baba ve öğretmenden alınan gözlemler, psikolojik testler veya değerlendirmeleri içerebilir. Psikolojik testler, gözlemler ve değerlendirmeler aşağıdaki sorulara yanıt verebilir ve sorunsalı daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.

• Semptomun nedeni disleksi gibi bir okuma sorunundan mı kaynaklanıyor?
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi bir dikkat sorunu mu var?
• Dürtü kontrolünde zorluk mu yaşıyor?
• Ebeveynleri mi boşanıyor?
• Sürekli ebeveyn kavgalarına mı maruz kalıyor?
• Ders çalışmakta zorluk mu çekiyor?
• Okula gitmekte zorluk mu yaşıyor?
• Anneden ayrılmak istemiyor mu?

Genel olarak bakıldığında psikolojik testler ve değerlendirmeler, çocuk ve ergende var olan sorunun doğasını anlamaya ve onu ele almanın en iyi yolunu bulmaya yardımcı olabilmektedir.

Çocuklar ve Ergenler için Psikolojik Testler Hangileridir?

 

CAT (Çocuklar İçin Tematik Algı Testi)

Çocukların davranış, dürtü ve çevresine yönelik algısını değerlendiren projektif bir testtir. CAT, çocuklardaki davranış problemleri ve aile içindeki yerinin nasıl olduğu ile ilgili algıların anlaşılmasına yarar sağlayan psikolojik test olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda çocukların tepkilerinin anlaşılması ve gözlenmesine olanak sağlanmaktadır.
3 ile 9 yaş aralığındaki çocuklara uygulanabilmektedir.

Rorschach (Mürekkep Lekesi Testi)

Rorschach Testi, bireyin kişilik yapılanmasına ait bilgi veren ve sık kullanılan projektif bir testtir. Bu psikolojik testin uygulanabilmesi için bir uzman tarafından teste yönlendirilmiş olunması gerekmektedir. Test alanında uzman bir kişi tarafında yapılmalıdır. Rorschach, konuşma becerisine sahip herkese yapılmakla birlikte, değerlendirilmesi yaş aralığına göre değişmektedir.

Genellikle kişilerin kişilik özellikleri, duygusal işleyişleri, düşünce süreçleri, ilişkisel yatırımlarının olup olmadığı incelenmek için uygulanabilmektedir. Testin en büyük özelliği, mürekkep lekelerini imgelem testi olmaktan çıkarıp, kişilik testine dönüştürmesi ve yorumlamaya açık hale getirmesidir.

Test uygulandıktan sonra testin sonuçları, takip eden psikiyatrist ve psikolog ile paylaşılmaktadır. Tedavi ekibi ise kişi ile paylaşarak kişiye geribildirim vermektedir.

TAT (Tematik Algı Testi)

10 yaş üzerindeki çocuklar ve yetişkinler için uygulanan TAT (Tematik Algı Testi) çeşitli insan davranışlarının tasvir edildiği kartlar ile kişinin hayal gücünü kullanarak ortaya çıkardığı hikaye analiz edilir. Psikoterapi öncesinde kişinin durumunu anlamaya yönelik olan Tematik Algı Testi bireyin bütünsel olarak ele alınmasına ve duygu durumunun analiz edilmesine yardımcı olur.

CNS Vital Signs

CNS Vital Signs Testleri, kişilerin sözel ve görsel belleklerini, motor becerilerini, motor hızlarını, bilişsel yeteneklerini, duygusal belleklerini, dikkatlerini, akıl yürütme becerilerini ölçen bir testtir. Online olarak gerçekleştirilir ve raporlar kanıta dayalı şekilde hesaplanır. Dünya genelinde 70 yılı aşkındır kullanılan CNS Vital Signs Testleri, bireysel ve dünya genelinde analizler içerir.

Wechsler Çocuklarda Zeka Ölçeği – Dördüncü Sürümü (WISC-IV):

6 yaş ile 16 yaş 11 ay yaş aralığındaki çocuklara uygulanabilen Wisc-4 zeka testi kısa tabiriyle çocukların bilişsel özelliklerini değerlendiren klinik bir ölçüm ve değerlendirme aracıdır. Türkiye’deki norm çalışmaları 2013 yılında tamamlanmıştır, güvenilirlik ve geçerlilik bakımından kanıtlanmış en sık kullanılan psikolojik test uygulamalarından biri olarak görülür.WISC-4, çocukların ve gençlerin hem kendi yaş grubu içindeki beceri düzeylerini hem de kendi içlerindeki güçlü yanlarını ve desteklenmesi gereken becerilerini değerlendirmektedir. Uygulama bireysel olarak yapılmaktadır. Tüm testin uygulaması ortalama 2 saat sürmektedir. Ancak her çocuğun çalışma hızı ve motivasyon düzeyine bağlı olarak test süresi farklılıklar gösterebilmektedir.WISC-4 değerlendirmesinde, çocuğa 10 temel alt test uygulanmaktadır. Gerekli olduğu düşünüldüğünde buna ek olarak 5 yedek alt test, standartlara uygun olarak uygulanmaktadır.

Uygulanan temel alt testler çocuğun sözel bilgi, sözel ifade, algısal akıl yürütme ve organizasyon, sosyal bilgi, kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, zihinsel işlemleme hızı, görsel-motor ve ince motor koordinasyon becerilerini ölçmektedir. WISC-4 uygulaması, hazırlanan rapor aracılığıyla, çocuğun değerlendirilen alanlarda nasıl bir performans sergilediğini, hangi alanların güçlü yanları olduğu ve hangi becerilerinin desteklenmesinin akademik başarısını ve okul performansını olumlu yönde etkileyeceğini detaylı bir biçimde açıklar.

Performansa ek olarak, çocuğun gelişim öyküsü ve uygulama sırasında gözlemlenen davranışlarının klinik olarak yorumlanmasıyla oluşturulan öneriler kısmında, hem ebeveynlere hem de okula yönelik olacak şekilde çocuğun zeka ve psikolojik gelişimini destekleyecek tavsiyeler ve gerekli yönlendirmeler bulunmaktadır.

Denver Gelişimsel Tarama Testi:

0-6 yaş arasında yer alan çocuklara ve bebeklere uygulanan gelişim tarama testidir. Ölçtüğü beceriler; çocuk ve bebeklerde ince motor ve kaba motor, dil gelişimi, sosyal ve öz bakım becerileridir. Denver II testi çocuğun belli alanlarda, kendi yaş gelişim profiline uygun bir şekilde gelişimsel sürecini takip etmeye, anlamaya ve gözlemlemeye yarayan geçerliliği ve güvenilirliği olan bir testtir.

Gelişim Basamakları

İnce Motor Beceriler: Çocuk ve bebeklerde tutma, kavrama, sıkma, el-göz koordinasyonu, sorun çözme, cisimleri doğru yer ve zamanda kullanabilme gibi becerilerin kendi yaş profiline uygun seviyede kazanılıp kazanılmadığını gösteren becerilerdir.

Kaba Motor Beceriler: Atlama, yürüme, koşma ve zıplama gibi genel olarak kazanılması gereken hareket yeteneği gibi becerilerin çocukların kendi yaş gelişim profiline uygun olarak kazanılıp kazanılmadığını göstermektedir.

Sosyal-Öz Bakım Becerileri:< Kendi yaş profiline göre çocuğun kendi kendisine yetebilme, kendi işini kendisinin halledebilmesi ve Sosyal iletişim becerilerini kazanılıp kazanılmadığı gibi durumları değerlendirmektedir.
Dil Becerileri: Çocuk ve bebeklerde işitme, duyma, anlama, dili kullanama kendi gelişimsel özelliklerine göre, ses ve kelimeleri uygun dönmelerde çıkarıp çıkarmadığını ayrıca düzenli ve yaş dilimine uygun cümle kurup kuramadığını ölçen beceridir.

Uygulaması: Denver II testi uygulaması, bu testin uygulama eğitimini almış ve uygulama sertifikası olan kişilerce uygulanmaktadır. Test gelişimsel basamakları ölçülmesi hedeflenmiş, 10 ile 15 dakika kadar sürmektedir.

Denver II testi gelişim testi olarak ele alınmalıdır, bir zeka testi değildir. Çocuk ve bebeklerde gelişimsel basamakların herhangi birinde veya birden fazla gelişim basamağında belirti göstermeyen gelişimsel problemleri, gelişim geriliği gösteren durumlarda tanı koymak için uygulanmaktadır. Test bir çocuğa uygulandıktan 6 ay sonra tekrar uygulanabilmektedir, daha önce test tekrarı yapılmamalıdır. Uygulama esnasında, çocukla birlikte anne ve babası veya ebeveynlerinden en az birisinin yanında olması gerekmektedir. Denver II testi gelişim geriliği gösteren, özel eğitim alması gereken çocukların erken dönemde saptanması veya klinik değerlendirmelerde tanı alması için uygulanmaktadır.

Uygulama Alanları

Denver II testi gelişimsel olarak çoğunlukla;

1. 1. Gelişim geriliği gösteren çocuk ve bebeklerde, riskli bebeklerde (erken doğum, kordon dolanması, doğum ağırlığı düşük, çoğul gebeliklerde)tanı koymak
   2. Riskli gebelik geçiren anne adaylarının (madde bağımlılığı, herhangi bir hastalık veya gelişimsel öyküsü, akraba evliliği) bebeklerinde
   3. Sağlıklı gözüken çocukları ve bebekleri olası sorunlardan korumak ve takip için okul öncesi dönemde öğrenme güçlüğü olan çocuklarda
   4. Algılama ve dili kullanmakta zorlanan çocuklarda
   5. Fiziksel gelişimi yaş gelişimine uygun ilerlemiyorsa
   6. Okul öncesi dönemde sosyal iletişim becerisi kurmakta zorlanıyor ise
   7. Yaşına uygun olan becerileri geliştirmekte güçlük yaşıyorsa Denver II testi uygulanmaktadır.

MOXO Dikkat ve Hiperaktivite Bozukluğu Testi:

Psikolojik testlerden biri olan MOXO, uzmanlar tarafından DEHB tanısı ve hasta gözlem süreçlerinde yardımcı olmak için çocuk- ergen ve yetişkinler için özel olarak tasarlanmıştır. MOXO Testi, görsel uyaran, sesli uyaran ve hem görsel hem sesli uyaran ve bunlarla ilgili çeldiriciler içeren kısa ve online bir testtir. Dikkat, zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivite performanslarını ölçmektedir.Bu test çocuklarda 15 dakika ergenlerde ve yetişkinlerde ise 18 dakika sürmektedir. Testin uygulanış kısmında harfler veya rakamlar yoktur. Hedef bir uyarı/görüntü vardır ve kişiden uyarı ekranda belirir belirmez boşluk (space) tuşuna en kısa zamanda basması beklenir. Test boyunca bu tekrarlandıktan sonra kendi yaş gruplarıyla karşılaşıldığı bir profil elde edilir.

CAS Testi (Cognitive Assessment System):

Psikolojik testlerden biri olan CAS çocuk ve ergenlerin bilişsel becerilerini ölçen yetenek ve zeka testi olarak literatürde adı geçmektedir. 5- 17 yaş aralığındaki çocuk ve ergenlere uygulanmaktadır. Bireylerin zihinsel gelişimlerini takip etmek, başarılarını ve yeteneklerini öngörmek ya da var olan sorunları tespit etmek amacıyla kullanılmaktadır.Bu psikolojik testin uygulama süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte yaklaşık olarak 60-75 dakika sürmektedir. CAS testi, aynı zamanda planlama, dikkat, eşzamanlı işlemler ve ardıl bilişsel işlemeler alanını ölçmektedir. Bireyin zihinsel işlemlerini değerlendiriyor olması bakımından CAS testi de diğer psikolojik testlerde olduğu gibi uzman psikologlar tarafından uygulanmaktadır.

Metropolitan Okul Olgunluğu Testi (4-6yaş):

Çocukların okula, okuldaki kurallara olan uyumuna ve okulda var olan öğrenme basamaklarına hazır olup olmadığını saptamak amacıyla yapılan aynı zamanda fizyolojik, çevresel ve zihinsel faktörleri ölçen bir değerlendirme aracıdır. Testin sonucunda, çocuğun okul için gereken olgunluğa ne ölçüde hazır olduğu ve düzeyiyle ilgili sağlıklı veriler elde edilir.Okul olgunluğunu ölçmesi sebebiyle testi yaptırmanın en uygun zamanı okul öncesi dönemdir çünkü metropolitan okul olgunluğu testi, kelime anlama, cümle anlama, genel bilgi, eşleştirme, sayılar ve kopya etme gibi okul öncesi döneme de ait olan basamakları geçip geçmediğini değerlendirir. Şekiller ve resimlerden oluştuğu için testör ile sözel iletişime dayanan bir testtir dolayısıyla diğer psikolojik testlerde de olduğu gibi bu testi yapan kişinin uzman olması ve teste başlamadan önce çocuğu teste hazırlaması ve ilişki kurması önem arz etmektedir.

Bender-Gestalt Görsel-Motor Algı Testi 2:

Çocuk-ergen ve yetişkinlerin algısal gelişim düzeyinde görsel ve motor koordinasyonu hakkında gelişimsel ve nöropsikolojik veriler sunar. 4 yaş itibariyle uygulanmaktadır. Performans testi olarak bilinmektedir.

Agte Ankara Gelişim Tarama Envanteri:

Çocukları gelişimsel açıdan değerlendirmek için 0-6 yaşa uygulanmaktadır. Agte Ankara Gelişim Envanteri anne baba ve çocuk ile birlikte yapılmaktadır. Testi yapan uzman çoğunluklu olarak anne ve babaya sorular yöneltebilmektedir bazı performansları ise çocuğun kendisinin yapmasını isteyebilmektedir. Agte zekayı değil gelişimi ölçen bir gelişim testidir ve performanslar 4 alanda incelenmektedir. Dil bilişsel, ince motor, kaba motor, sosyal gelişimi ve öz bakım becerileri ölçüldükten sonra genel gelişim düzeyi belirlenir.Çocuğun hangi gelişim alanında olduğu fark edildikten sonra uzman aileye öneriler vermekte ve gerekli görürse ilgili kurumlara yönlendirme yapmaktadır. En yaygın kullanılan psikolojik testlerden biridir.

Frostig Gelişimsel- Görsel Algı Testi:

4-8 yaş arasındaki çocukların görsel algıyla ilgili sorunlarını erken dönemde saptamak için uygulanan psikolojik testlerden biridir. Görsel algılama sorunu olan çocuklar; okuma, yazma, aritmetik gibi akademik performansla ilgili becerilerde güçlük yaşamaktadırlar.

Gesell Gelişim Figürleri Testi:

3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanan performans değerlendirme testi olarak değerlendirilir ve bu bağlamda çocuklarda motor beceri, görsel algı, görsel hafıza, el göz koordinasyonu, küçük kas becerilerini ölçmektedir.

Peabody Resimli Kelime Tanıma Testi:

2-12 yaş arasındaki çocukların dil becerilerini, kelime dağarcığını ve kavram gelişimini belirlemek için kullanılan performans testidir.

Cattel Zeka Testi:

6-14 yaş arası bireylere uygulanmaktadır. Performans ile zeka seviyesini ölçen bir psikolojik testtir.

S.D Porteus Labirentler Testi:

Genel yeteneği belirlemek amacıyla kullanılan psikolojik testlerden biridir. Özellikle dürtüsel çocuklarda değerlendirme aracı olarak tercih edilebilir çünkü temkinli davranmak, temkinli davranarak ileriyi görmek, çeşitli engellerden ve risklerden kendini korumak gibi özel zeka alanları ölçülür ve bununla birlikte günlük davranışlarda gösterdiği davranışlarındaki beceriyi ölçmeye yarar.

Çocuğumu Zeka Testine (WISC-4) Getirirken Ne Söylemeliyim?

Çocuğunuzu psikolojik testlerden herhangi birine getirmeden önce mutlaka bilgilendirmeniz gerekmektedir. Çocuğunuza: becerilerini tanımak için bir uzman ile birlikte yaklaşık 2 saatlik bir uygulama yapılacağı, okul testleri gibi puanlandırılan bir sınav olmadığı, kendisinin nasıl daha iyi öğrendiği ve hangi alanlarda desteklenmesinin kendisi için iyi olacağı bilgisinin elde edileceği anne baba tarafından söylenilebilir.

Psikolojik Testler Ne Zaman Uygulanmaz?

Psikolojik testlere ihtiyaç duyulmayan bazı durumlar vardır. Bunlar; ebeveyn kaybı, tacize uğrama veya bazı travmatik olayları kapsayabilmektedir. Bu gibi durumlarda çocuk ve ergeni değerlendirme sürecine tabi tutmadan destek olması için psikoterapiye yönlendirme yapılması önerilmektedir.

Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.