Bipolar Bozukluk

Özel Moodist Hastanesinde Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Özel Moodist Hastanesi, ruh ve beyin sağlığıyla ilintili hastalıklarda, bilim ve teknolojinin gerektirdiği koşulları sağlayan en gelişmiş tedavi imkanlarıyla ve uzman psikiyatrist, psikolog kadrosuyla, kişinin öznel psikolojik ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planlaması yapar. Bipolar Bozukluk tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artırır.

Bipolar bozukluk biyolojik komponenti güçlü olan bir psikiyatrik hastalıktır ve tedavisinde de temel yöntem biyolojik tedaviler olmaktadır. Biyolojik tedaviler çoğunlukla ilaç tedavileri olup ilaçlar yanında, elektrokonvülsif terapi (EKT), parlak ışık terapisi ve transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) gibi alternatif tedavi seçenekleri de bipolar bozukluk tedavisinde kullanılabilmektedir.

Moodist’te kullanılan tedavi yöntemleri ve destekleyici yaklaşımlar şunları kapsar:

İlaç Tedavisi:
Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan başlıca ilaçlar:

• Duygudurum Dengeleyiciler: Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan en önemli ilaç tipi, kişinin duygudurum bozukluğu ile ilişkili belirtileri kontrol altına almak ve atakları önlemek için kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar “duygudurum düzenleyicileri” olarak adlandırılmaktadır ve gelecek atakların önlenmesi ve başlamış bir atağın tedavi edilmesinde etkilidirler.
• Antipsikotikler: Manik/hipomanik atakların ve depresyon tedavisi yanında duygudurum dengeleyici etkileri nedeniyle de bipolar bozukluk tedavisinde sıkça kullanılmaktadır.
• Antidepresanlar: Depresyon atakları sırasında kullanılabilmekte ancak manik ve hipomanik ataklara neden olma riski nedeniyle çoğunlukla duygudurum dengeleyici veya antipsikotik ilaçların yanında verilmektedir.

Psikometrik Testler: Bipolar bozukluğun tanı aşamasında ve tedavi sürecinde zaman zaman psikometrik testler yardımı ile hastalığın seyri, özellikleri ve tedavi yanıtı gibi parametreler değerlendirilebilir.

Psikoterapiler: Bipolar bozukluk tedavisinde ilaç tedavisi yanında psikoterapi uygulandığında tedavide daha olumlu sonuçlar alınmaktadır. Hastalığı olumsuz etkileyen stres faktörlerinin tespit edilmesi ve bunlarla nasıl baş edileceğinin gösterilmesi için psikoterapi büyük önem taşımaktadır.Psikoterapi ile hedeflenen, hastalığın takibini sağlamak ve tekrarlama ihtimali olan atağın önüne geçebilmektir. Psikoterapi sürecinde yalnızca hastaya değil hasta yakınlarına da hastalık ile ilgili doğru ve güvenli bilgiyi vermek amaçlanır. Aynı zamanda hastanın kendini tanımasını sağlamak, kendi duygularını ve duygudurum değişikliklerini fark etmesi konusunda beceri kazandırmak psikoterapinin temel hedeflerindendir.

Ergoterapi (Müzik, Resim, Ebru, Seramik, El Sanatları, Beden ve Hareket Terapisi, Spor, Mutfak Atölyesi)

Psikoeğitim: Bipolar bozukluk tedavisinin olmazsa olmaz öğelerinden birisi psikoeğitimdir. Psikoeğitim, hem hasta hem de hasta yakınlarına yönelik olmalı ve hastalığın temel özellikleri, belirtiler, erken dönemde saptanabilecek ve atakların fark edilmesini sağlayabilecek değişiklikler, tedavi gibi pek çok konu hakkında bilgilendirmeyi içermelidir.

Somatik Tedaviler (EKT, TMS)

EKT: Elektroşok tedavisi olarak da bilinen elektrokonvülsif terapi bipolar bozukluk tedavisinde özellikle diğer tedavi seçeneklerinden yeterince yanıt alınamamış dirençli mani veya depresyon vakalarında, intihar riski bulunan hastalarda, ilaç kullanımına engel olabilen hastalık varlığı veya gebelerde kullanılabilen güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir.

TMS: Transkraniyal manyetik stimülasyon, manyetik akım vasıtasıyla beyinde sinir uyarımı oluşturulması esasına dayanır. Bipolar bozukluk depresyon döneminin tedavisinde etkin bir tedavi seçeneği olarak kullanılabilmektedir.

Rehabilitasyon Programları

Yataklı Tedavi

Duygudurum bozukluklarında hastane yatışları; gerçeklikle bağlantısını yitirmiş, ayakta tedavinin mümkün olmadığı, şiddetli bir atak yaşayan, intihar riski olan, riskli davranışları olan, tedaviyi kabul etmeyen hastalar için güvenli bir seçenektir. Böylece hastalar yakın gözlem altında tutulmuş, güvenlikleri sağlanmış ve tedavileri daha hızlı ve etkin biçimde uygulanmış olur.

Bipolar Bozukluk Tedavi Edilmezse Ne Olur?

İki uçlu duygudurum bozukluğu hastalarında doğru tanı konmadığı ve doğru tedavi edilmediğinde hastalık seyrinin kötüye gitmesi beklenir. Hastalar daha sık ve daha şiddetli ataklar yaşarlar, yaşanılan atakların tedaviye daha dirençli olması beklenir. Ayrıca hastalık belirtileri ile ilişkili olarak hastaların sosyal, mesleki, ailevi işlevselliklerinin bozulması ile karşılaşılır.

Bipolar Bozukluk Nedir?

Bipolar bozukluk, “manik depresif hastalık” veya “İki uçlu mizaç bozukluğu” olarak da bilinen, belirgin ve şiddetli duygudurum değişimleriyle seyreden bir psikiyatrik hastalıktır. Bipolar bozukluk, depresyon ve mani atakları yanında iyilik dönemlerinin de olduğu kronik bir duygudurum bozukluğudur.

Bipolar Bozukluk ve Alt Türleri

Bipolar bozukluğunun tanımlanmış farklı alt türleri bulunmaktadır. Bunlar;

• Bipolar-I Bozukluk: Bipolar 1 bozukluk tanısı için kişinin en az bir defa mani dönemi geçirmiş olması gerekmektedir.
• Bipolar-II Bozukluk: Bipolar 2 bozukluk tanısı için kişinin en az bir defa hipomani ve majör depresyon dönemi geçirmesi gerekmektedir. Hiçbir zaman mani dönemi geçirilmemiş olmalıdır.
• Siklotimi: Siklotimik bozukluk, hipomani ve hafif depresyon dönemleriyle seyreden Bipolar 2 bozukluğunun semptomatik açıdan hafif bir duygudurum bozukluğu türüdür.

Bipolar Bozukluk Neden Kaynaklanır?

Bipolar bozukluğun görülme sıklığına ilişkin son dönemde yapılan araştırmalar bu oranın %5’e kadar yükseldiğini bildirmektedir.

Son yıllarda yapılan araştırmalarda ömür boyu sıklık oranının %5’e kadar yükseldiği bildirilmektedir.

Bipolar bozuklukta ilk atağın genellikle 17-25 yaş aralığında ortaya çıktığı görülmektedir.

İki uçlu bozukluğun neden kaynaklandığı henüz tespit edilememiştir. Bipolar bozukluk diğer duygudurum bozukluğu tablolarındaki gibi biyolojik ve psikososyal etkenlerin etkileşimiyle ortaya çıkmıştır. Biyolojik etkenler genetik, biyokimyasal, nöroanotomik ve nöroendokrin sistemdir.

İki uçlu bozukluğun gelişiminde genetik faktörlerin %60-80 oranında etkili olabileceği bildirilmiştir. Bipolar bozukluk tanılı kişinin birinci dereceden akrabalarında hastalanma riski 7 kat atmaktadır.

Stresli yaşam olaylarının bipolar bozuklukta ilk atağı tetiklediği düşünülmektedir. Bazı yaşam alışkanlıkları, alkol madde kullanımı, bazı ilaçlar, genetik faktörlerin bulunmadığı kişilerde dahi hastalığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Mani ve Hipomani Dönemi Belirtileri: Kolaylıkla öfkelenebilen, aşırı huzursuz, içsel enerjinin ve amaca yönelik etkinliğin sürekli arttığı bir dönemdir. Tanı konulabilmesi için bu döneme aşağıdaki belirtilerden bir bölümünün belirli bir süre eşlik etmesi gerekmektedir. Söz konusu belirtiler olağan davranışlardan belirgin derecede farklıdır.

• Benlik saygısında abartılı bir artış ya da büyüklük düşünceleri.
• Uyku gereksiniminde azalma.
• Her zamankinden daha konuşkan olma ya da konuşmaya tutma.
• Düşünce uçuşması ya da düşüncelerinin sanki birbirleriyle yarışıyor gibi birbiri ardı sıra geldiğine ilişkin öznel yaşantı.
• Dikkat çelinebilirliği.
• Amaca yönelik etkinlikte artma ya da bir amaca yönelik olmayan anlamsız etkinlik.
• Kötü sonuçlar doğurabilecek etkinliklere aşırı katılma.

Hipomani ve mani belirtileri aynıdır ancak tanı koyulması için belirtilerin devam etmesi gerek süre ve belirtilerin şiddeti, dolayısıyla işlevsellik üzerine olan etkileri farklılık gösterir. Mani döneminde belirtiler hipomaniye göre daha şiddetlidir ve işlevsellikte daha ciddi bir bozulmaya yol açar.

Majör Depresyon Dönemi: Kişinin çökkün duygudurum ve ilgi-istek kaybı yaşadığı belirli bir süre mevcuttur. Bu süreçte kişinin işlevselliğinde bir değişim olmuştur. Aynı dönem boyunca aşağıdaki belirtilerin bir kısmının görülmesi gerekmektedir.

• Kişinin öznel olarak bildirdiği veya başkalarınca gözlenen, günün çoğunda, neredeyse her gün olan depresif duygudurumun bulunması
• Neredeyse her gün, günün çoğunda tüm veya neredeyse tüm etkinliklere karşı ilgide belirgin azalma ya da etkinliklerden zevk alamama olması
• Çok kilo verme veya kilo alma ya da neredeyse her gün, iştahta azalma ya da artma
• Neredeyse her gün, uykusuzluk ya da fazla uyuma
• Neredeyse her gün, psikomotor ajitasyon ya da retardasyon
• Neredeyse her gün, yorgunluk ya da enerji azalması
• Neredeyse her gün, değersizlik ya da suçluluk duyguları
• Neredeyse her gün, düşünmekte ya da konsantre olmakta güçlülük çekme ya da kararsızlık yaşama
• Yineleyici ölüm düşünceleri, özel eylem tasarlamaksızın yineleyici kendini öldürme düşünceleri ya da kendini öldürme girişimi ya da kendini öldürmek üzere özel bir eylem tasarlama

Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Bipolar bozukluk tanısı diğer duygudurum bozukluğu alt tiplerinde olduğu gibi ayrıntılı bir psikiyatrik değerlendirme ile psikiyatri uzmanı tarafından konulur. Bu değerlendirme içerisinde ruhsal durum muayenesi, şikayetlerin ve belirtilerin ayrıntılı öyküsü, geçmiş hastalık dönemleri, alınan tedaviler, eşlik eden hastalıklar, aile öyküsünün de yer aldığı ayrıntılı bir anamnez, gerekli durumlarda kan tetkikleri ve özellikle ayırıcı tanı için beyin görüntüleme, EEG gibi tetkikler bulunur. Belli durumlarda hastaların yakınları ile görüşmeler yapılır ve hastalık öyküsü derinleştirilir.

Bipolar bozukluk pek çok hastalıkta olduğu gibi, doğru ve düzenli tedavi alınmadığında kötüleşir. Duygudurum epizotlarının engellenmesi veya daha az şiddetli ve tolere edilebilir hale gelmesi için birçok etkili tedavi vardır. İlaçlar ve diğer tedavi biçimleri, bipolar bozukluğu olan kişilerin yaşam kalitesini artırır. Doğru tedavinin yapılabilmesi ise ancak doğru tanı konulması ardından mümkün olabilecektir.

Bipolar Bozukluk ile Başa Çıkmak İçin Ne Yapılabilir?

Öncelikle bipolar bozukluk tanısı almış kişinin durumunun umutsuz olmadığını ve bir şeker hastası, tansiyon hastası gibi büyük ölçüde kontrol edilebilir olduğunun farkına varması önemlidir. İki uçlu duygudurum bozukluğunda psikiyatri uzmanın takibi olmazsa olmazdır. Hastalığın başlangıcında veya atak dönemlerinde doktor kontrolü daha sık, sonrasında uzun aralıklarla olabilir.

Bipolar bozuklukta koruyucu ilaç tedavisi çok önemlidir ve psikiyatri uzmanının onayı dışında bu ilaçlar bırakılmamalı ve dozu değiştirilmemelidir. Bipolar bozuklukta atakların genellikle kişiye özgü erken uyarı belirtileri olur. Bu belirtiler kişiye özeldir ve bir başka hasta için geçerli değildir. Kişinin öncü belirtilerini tespit edip doktoruyla iletişime geçmesi bir atak dönemi başlamadan önlenmesini sağlayabilir. Böylelikle kişi bir atağın yol açacağı biyolojik ve psikososyal tahribattan korunmuş olur. Çünkü bipolar bozuklukta atak sayısı arttıkça, manik veya depresif ataklar sıklaşmaya başlar. Mevsimsel bir döngü oluştuysa bunu da yakından takip etmek önemlidir.

Hastaların bir çizelgeyle de günlük olarak duygudurumlarını takip etmesi de yine faydalı olur. Bipolar bozukluk teşhisi almış kişiler yaşam içinde karşılaştıkları stresli durumların çözümü için bir terapistten yardım alabilir. Uyku düzeninin sağlanmasına, uyuşturucudan kesinlikle sakınmaya ve alkol kullanımın nasıl olması gerektiğine ilişkin hekim tavsiyelerine uymaya relapsların önlenmesi için dikkat edilmelidir.

İki uçlu duygudurum bozukluğunun büyük ölçüde kontrol edilebilir olduğunu unutmadan, kişinin günlük yaşamına, eğitim veya iş hayatına devam etmesi, sosyal ilişkilerini sürdürmesi bu hastalıkla baş etme konusunda önemli bir basamaktır.

Bipolar Bozukluğu olan Yakınıma Nasıl Yardımcı Olabilirim?

Bipolar Bozuklukta yakınınız bazen bir duygudurum atağı içinde olduğunun farkına varamayabilir. Bunun yanı sıra hastanın bazı dönemlerde gözetiminizde olması tedaviyi kolaylaştıracak bir adım olabilir. Özellikle hipomanik veya manik dönemde Bipolar Bozukluk tanısı almış yakınınız hissettiği çoşkun duygulanımı normal bir durum şeklinde algılayabilir. Böyle durumlarda kişinin bir yakınının gözetiminde olması atak dönemin daha erken fark edilerek tedaviye daha erken başvurulmasını sağlar.

İki uçlu mizaç bozukluğu tedavisindeki en zayıf konum, hastanın hastalığı konusunda bilgilenmiş/bilgilendirilmiş ve tedaviye destek veren hiçbir yakının bulunmamasıdır. Dolayısıyla hasta yakının iki uçlu mizaç bozukluğu hakkında psikoeğitim alması önemlidir.

Mani veya hipomani atağını fark ettiğinizde öncelikle doktorla iletişim kurun. Hastanın uyku düzenini sağlamaya çalışın ve kendi doktoru tarafından reçete edilmiş duygudurum dengeleyici ilaçları kullandığından emin olun. İlaçların kan düzeyi kontrolünü yaptırın.

Başlangıç belirtileri hafif seyredebildiği için bunu farkına varamayıp, hastanın asi ve öfkeli davranışlarını karakterinin bir parçası gibi düşünmek bir hata olabilir. Öfkeli, sinirli asi, tuhaf davranışlara karşılık vermeden önce bunun bir hastalık dönemi başlangıcı olabileceğini göz ardı etmeyin.

Hastanın kendisine ve çevresindekilere zarar verecek davranışları olabileceğini ve intihar düşünceleri olabileceğini bilerek, hasta üstündeki gözetiminizi kaybetmeyin. Bipolar bozukluk yani iki uçlu duygudurum bozukluğu tedavisinde gerekli durumda hastanede yatmanın hayat kurtarıcı olduğunu bilin ve bundan kaçınmayın.

Hastaya duygudurum atakları dönemlerinde yaşananlar nedeniyle kızmayın gücenmeyin. Bunun bir hastalık dönemi olduğunu bilerek, suçlunun hasta değil hastalık olduğunu unutmayın.

Psikiyatri uzmanının hastadan aldığı bilgileri teyit etmek ve eksik bilgileri sizden isteyeceğini bilerek yardım etmek için yakınınızın yanında bulunun.

Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.