Somatoform Bozukluk

Somatoform Bozukluk (Bedensel Belirti Bozuklukları) Nedir?

Somatoform Bozukluk temelde “tıbbi olarak açıklanamayan belirtiler” yer aldığı bir rahatsızlıktır. Bu bozukluğu olan hastalar açıklanamayan bedensel yakınmalarla sıklıkla pratisyen hekimler ile iç hastalıkları, nöroloji ya da fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlarına başvururlar. Çoğunlukla kişi rahatsız eden bedensel belirtilerden yakınır ve bu belirtilerin anlamı ve sonuçları belirtinin kendisinden daha fazla sıkıntı verir. Genel olarak bedenin değişik yerlerinde, kollarda, bacaklarda ağrılar, nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi gibi belirtiler görülür. Bu kişilerin çoğu bu endişeleri yaşam boyu deneyimlese de belirtiler artabilir, azalabilir ve bazı kişiler için iyileşme kendiliğinden gerçekleşebilir. Bedensel ilişkili bozukluklar; madde kullanım bozuklukları, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve kişilik bozuklukları ile beraber görülebilir.

Somatoform Bozukluk Türleri Nelerdir?

• Somatizasyon (Bedenselleştirme) Bozukluğu
  Kişiye sıkıntı veren ya da günlük yaşamı önemli ölçüde kesintiye uğratan bir ya da daha fazla bedensel belirti ile birlikte görülür. Bu belirtinin bir tane bile olması yeterlidir. Ayrıca ortaya çıkan bedensel belirtiyle ilgili aşırı bir zihinsel ve davranışsal uğraşı, kaygı vardır. Kişiler henüz saptanmamış ciddi bir hastalıkları olduğuna inanabilir ve aksi yönde ikna edilemeyebilirler. Kişiler tek bir özgün hastalığı olduğu inancını koruyup zaman ilerledikçe bu inancını başka bir hastalığa sahip olduğu yönünde değiştirebilir. Somatizasyon bozukluğunun gidişi genelde dönemseldir. Dönemler aylar, yıllar sürebilir ve eşit uzun süreli sessiz dönemleri de olabilir. Yüksek sosyoekonomik düzey, tedaviye yanıt veren depresyon ya da kaygı belirtilerinin tabloya eşlik etmesi, belirtilerin ani başlaması, kişilik bozukluğunun ya da bağlantılı organik tıbbi bir durumunun olmaması somatizasyon bozukluğunun tedavisinin sıklıkla iyi seyredeceği yönünde bilgi vermektedir.
• Hipokondriyazis (Hastalık Kaygısı Bozukluğu)
  Hastalık kaygısı bozukluğunun temelinde bir bedensel belirti olmamasına ya da varsa bile ağır olmamasına rağmen, ciddi bir hastalığı olduğunu ya da olacağına dair yanlış inanışla ilgili zihinsel uğraşının olması halidir. Hastanelerde yapılan bütün testlerin normal olması hastayı rahatlatmaz. Hekim hekim dolaşıp, aynı işlemi tekrar tekrar yaptırabilir. Somatizasyon bozukluğunun gidişi gibi genelde dönemseldir. Dönemler aylar ya da yıllarca sürebilir ve eşit uzun süreli sessiz dönemleri olabilir. Yüksek sosyoekonomik düzey, tedaviye yanıt veren depresyon ya da kaygı belirtilerinin tabloya eşlik etmesi, belirtilerin ani başlaması, kişilik bozukluğunun ya da bağlantılı organik tıbbi bir durumunun olmaması somatizasyon bozukluğunun tedavisi gibi sıklıkla iyi seyredeceği yönünde bilgi vermektedir.
• Ağrı Bozukluğu
  Fizyolojik ya da fiziksel bir bozuklukla açıklanamayan, ağır, inatçı ve kişiye çok rahatsızlık veren ağrı yakınmasıdır. Ağrıların sebebi genellikle duygusal durum psikolojik sorunlarla ilişkilidir. Bazı ağrılar tamamen ruhsal, bazıları bedensel, bazıları hem bedensel hem de ruhsal olabilir.
• Konversiyon Bozukluğu
  Konversiyon bozukluğunda motor, duyu ve nörovejeteatif dizgelerin organlarında organik tıbbi bir duruma bağlı işlev yitimi, işlev azalması ya da bozulması belirtileri görülür. Kişi aniden kör olma ya da felç gibi nöropatik bulgular geliştirebilir. Ancak bu bulgular, nörolojik bir hasarın olduğuna işaret ediyormuş gibi görünse de, yapılan testler organların ve sinir sisteminin normal olduğunu gösterir. Kişilerde kollarda ya da bacaklarda kısmi ya da tamamen felç görülebilir ve koordinasyon bozuklukları, ciltte karıncalanma, sızlama ya da tırmalama gibi hisler olabilir. Görme ve işitme rahatsızlıkları da gözlemlenebilir. Majör depresif bozukluk, madde kullanım bozukluğu ve kişilik bozukluğu bu hastalığa eşlik edebilir. Konversiyon bozukluğunun gidişi genelde ani başlangıçlıdır, fakat belirtilerin şiddeti gittikçe artabilir. Belirti veya eksiklikler genellikle kısa süreli olup, akut olguların yaklaşık % 95’i kendiliğinden geriler, hastanede yatan hastalar ise genellikle 2 hafta içinde iyileşir. Eğer belirtiler uzun süredir var ise iyileşme olasılığı azalmaktadır. Ani bir başlangıç, başlangıç döneminde kolayca tanınan stres faktörleri, hastalığın başlangıcı ve tedaviye başlama zamanı arasında geçen sürenin kısa olması sıklıkla tedaviye daha hızlı yanıt alınacağının göstergeleridir.
• Yapma (Yapay) Bozukluk
  Yapma (Yapay) bozuklukta kişi kendisini, başkalarına hasta, iş göremez ya da yaralı olarak sunar. Bunu yaparken bilinçli bir amacı yoktur, bilinç dışı amaç hasta rolü oynamaktır. Amaçlar askerlikten kaçma, işten kaçma gibi somut kazançlardır. Yapma bozuklukta hastalar hastaneye cilt yaraları, kan dolaşım bozuklukları, öksürükte kan tükürme, kansızlık gibi çok çeşitli bedensel belirtilerle başvururlar. Ellerinde sahte raporlar, çok sayıda hastaneye başvurusu vardır.

Somatoform Bozukluk Neden Kaynaklanır?

Somatoform bozuklukların tek bir nedeni bulunmamaktadır. Genetik, biyolojik, öğrenme ve sosyokültürel etkenlerin rolü, kişilik özellikleri ve psikolojik birçok faktörün etkileşimi sonucunda somatik belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Stres verici yaşam olayları, aile öyküsü, somatik belirtilerin ortaya çıkışında önemli bir risk faktörüdür. Bir görüşe göre, bazı bireyler stres verici yaşam olayları karşısında depresyon ya da anksiyete yaşamamak için fiziksel semptomlar geliştirebilmektedirler.

Somatoform Bozuklukların Belirtileri Nelerdir?

Somatoform bozukluklarda “normal vücut işlemleri“ daha şiddetli algılanır ve bedensel bir hastalığın belirtisi olarak görülür. Çoğunlukla kişiye göre değişen bir tetikleyici söz konusudur (örneğin stres, hayat içindeki sıkıntı verici durumlar) ve bunlar normal bir bedensel tepkiye sebep olur. Kalp daha hızlı atmaya başlar, insan gerilir veya sinirsel mide ağrıları çeker. Bu durumda bazıları kendine ‘Bu ne anlama geliyor? Bende hangi hastalık var?’ sorusunu sormaya başlar. Sonuç olarak, insan rahatsızlıklarına dikkatini ne kadar yoğunlaştırırsa, rahatsızlıkların şiddeti o kadar artar.

Somatoform Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Somatoform bozuklukları tanımak için standart psikiyatrik değerlendirmenin yanı sıra ayrıntılı tıbbi bir öykü gerekir. Bunun yanı sıra bedensel hastalığa sebep olabilecek organik tıbbi nedenlerin dışlanması gerekir. Özgeçmiş, aile öyküsü, gelişimsel öykü ve sistemlerin değerlendirilmesini içeren ruhsal değerlendirmeye ek olarak tıbbi özgeçmiş ve kullanılan tedaviler de değerlendirilmelidir. Ruhsal değerlendirmede kişinin stres faktörü, kişilik özellikleri, sorunlarla baş etme mekanizmaları, savunma mekanizmaları detaylı olarak değerlendirildiğinde hekim ile kişi arasındaki etkileşim çok daha ayrıntıcı olarak görülebilir. Somatoform bozuklukların tanısında mümkünse daha önce dış merkezlerde yapılmış olan ruhsal ya da organik tıbbi incelemelerin ve daha önce kişinin görüştüğü hekimlerin de görüşünü içeren raporlar tanı koymada fayda sağlayacaktır.

Özel Moodist Hastanesinde Somatoform Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Özel Moodist Hastanesi, ruh ve beyin sağlığıyla ilintili hastalıklarda, bilim ve teknolojinin gerektirdiği koşulları sağlayan en gelişmiş tedavi imkanlarıyla ve uzman psikiyatrist, psikolog kadrosuyla, kişinin öznel psikolojik ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planlaması yapar. Somatoform Bozukluk tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artırır.

Moodist’te kullanılan tedavi yöntemleri ve destekleyici yaklaşımlar şunları kapsar:

• İlaç Tedavisi
• Psikometrik Testler
• Psikoterapiler (BDT, EMDR, Psikodinamik, Mindfulness, Hipnoterapi, Psikodrama, Şema, Aile, Grup)
• Ergoterapi (Müzik, Resim, Ebru, Seramik, El Sanatları, Beden ve Hareket Terapisi, Spor, Mutfak Atölyesi)
• Psikoeğitim
• Somatik Tedaviler (EKT, TMS)
• Rehabilitasyon Programları
• Yataklı Tedavi

Somatoform Bozukluk Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Somatoform bozukluklar tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artıracaktır. Tedavide psikoterapi ve psikiyatrik ilaçlar ruhsal belirtilerinin şiddetine, sıklığına ve süresine ve ek ruhsal sorunlara bağlı olarak beraber ya da ayrı ayrı kullanılmaktadır. Somatoform bozukluğu olan hastalar ne kadar uzun süre tedavi edilmeyip hasta rolünde kalır ve daha fazla gerilemeye uğrarsa tedavileri o kadar zorlaşabilmektedir.

Somatoform Bozukluk İle Başa Çıkmak İçin Ne Yapılabilir?

Somatoform bozukluk ile başa çıkmak için psikiyatrik yardım alınabilir. Organik tıbbi sebebin dışlanması ile birlikte psikiyatri hekiminden destek alınabilir. Hekiminiz ilaç tedavisi önerirse, ilaçlı tedavilerde hekiminize ilacın kullanım süresi ve sıklığı, olası yan etkileri, ilacın nasıl bırakılması gerektiği ile alakalı soruları rahatlıkla sorabilirsiniz. Psikoterapi önerilirse, kişilere uygun olan farklı terapi yöntemleri uygulanabilmektedir. Terapistinize hangi terapi yaklaşımını kullandığını, terapinin sonunda hangi konularda fayda sağlanabileceğini danışabilirsiniz. Somatoform bozukluklar ile baş etmede yeterli süre ayırmak, tedaviye uyum sağlamak ve sabırlı olmak değerlidir.

Somatoform Bozukluğu Olan Yakınıma Nasıl Yardımcı Olabilirim?

Somatoform bozukluklar tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Organik tıbbi incelemeler ile bedensel yakınmalar için bir sebep bulunamadığı takdirde psikiyatri hekimine yönlendirilmedir. Psikiyatri hekiminin ayrıntılı ruhsal muayene sonrası gerekli görürse kendisine psikojenik testler uygulayabileceği, tanısal anlamda netlik kazandırabileceği ve tedavi edilebileceği konusunda kişi yüreklendirilmelidir. Her hastalıkta olduğu gibi somatoform bozukluklar için de erken tanı ve tedaviye başlamanın tedaviye yanıt açısından daha değerli olduğu konusunda kişi bilgilendirilmelidir.

Bu sayfadaki bilgiler Özel Moodist Hastanesi Medikal Ekibi tarafından hazırlanmıştır.